مفهوم سيستم هشدار سريع در مديريت سوانح

یکی از مهمترین موضوعات در حوزه سوانح طبیعی موضوع هشدار سریع می­باشد. پیشرفت تکنولوژی­های نوین طی چند سال اخیر و استفاده از اطلاع­رسانی سریع، سبب کاهش خسارات مالی و جانی فراوانی شده است. لذا در چند سال گذشته و به ویژه پس از سونامی سال 2004 اندونزی موضوع هشدار سریع در مرکز توجهات قرار گرفته است.

 

تعریف هشدار سریع

مطابق با تعریف استراتژی بین­ المللی کاهش خطرپذیری سازمان ملل، هشدار سریع عبارت است از فراهم کردن به موقع و موثر اطلاعات از طریق نهادهای مشخص که به افراد در معرض مخاطره کمک می‌کند از ريسك اجتناب کنند یا آنرا کاهش دهند و برای واکنش موثر به آن آماده باشند.

 به معنای دیگر، هشدار سریع را می‌توان به صورت مجموعه‌ای از ظرفیت‌های لازم برای تولید و پخش اطلاعات هشداردهنده به موقع و معنادار تعریف کرد که افراد، جوامع و سازمان‌های تهدید شده توسط یک ریسک را قادر می‌سازد، در برابر مخاطرات آماده شوند، به درستی رفتار کنند و در زمان کافی، امکان آسیب یا زیان را کاهش دهند. این تعریف به مقیاس زمانی که در آن اخطار داده می‌شود اشاره ای ندارد.

 

* پخش هشدار‌های قابل فهم به مقامات سیاسی و مردم از جمله اهداف سیستم هشدار سریع است.

ادامه نوشته

اهمیت وجایگاه اردوگاه در حوادث

اردوگاه_و_اسکان_موقت_و_اضطراری.pdf" 

مقدمه:

     انسان جهت محافظت خود ازعوامل وخطرات خارجی و آب وهوای نامساعد بفکرساخت سرپناه برآمدودرراستای برآورد این نیاز به پیشرفت و تکمیل سرپناه پرداخت که امروزه حتی کاخها تکامل این خواسته بشمار می روند.

در حوادث وبلایای طبیعی وغیرطبیعی از دست دادن سرپناه باعث شکست روحیه وپراکندگی انسانها می گردد. بهمین دلیل پس از این حوادث، اولین چیزی که اعتماد و روحیه را به افراد آسیب دیده برمیگرداند داشتن سرپناه مناسب وجمع شدن خانواده است.چادر یکی ازسهل الوصول ترین وراحت ترین ومتداول ترین نوع سرپناه اضطراری است.مهمترین بخش کمک رسانی و امداد بستگی به ایجاد سرپناه بصورت سریع واصولی می باشد تا بتوان دیگر کمکها را توزیع کرد.

انتخاب یک چادرخوب وبرپائی اصولی آن و اسکان افرادآسیب دیده وتامین نیازهای اولیه آنان می تواند روحیه لازم را بازگشت به وضعیت عادی به آنها بدهد. 

جستجو و نجات شهریUS & R) Urban search-and-rescue )

جستجو و نجات شهری (US & R) شامل محل وقوع ، اقدامات نجات (رهایی)، ثبات و مراقبت های اولیه پزشکی از قربانیانی که در فضاهای محدود و سربسته به دام افتاده اند می باشد . یکی ازعوامل به دام افتادن قربانیان اغلب به علت ریزش ساختمان ها می باشد ، اما بعضی از قربانیان نیز ممکن است در سوانحی از قبیل سوانح مرتبط با حمل و نقل، ریزش معادن و ریزش آوارها به دام بیافتند .

ترتیب و نظم جستجو و نجات شهری به عنوان یک " مخاطرات چندگانه " یا "multi-hazard"  در نظر گرفته شده می شود که ممکن است برای بسیاری از شرایط اضطراری و بلایای طبیعی از جمله زلزله، طوفان و گردباد، سیل، شکستن سد، حوادث تکنولوژیک، فعالیت های تروریستی ، و انتشار مواد خطرناک مورد نیاز باشد . مخاطرات  ممکن است بصورت آهسته اتفاق بیافتد مثل طوفان یا ناگهانی باشد که در مورد زمین لرزه چنین است.

مراحل پاسخ به سوانح

نویسنده : صلاح الدین خسروی – کارشناس مدیریت بحران

 

مراحل پاسخ به سوانح

چرخه فاجعه دارای 4 فاز است، در مرحله پاسخ تمامی واکنشها ی پاسخ به سانحه با عبور از این چرخه مشخص می شوند که در بعضی از منابع این چرخه بدین صورت می باشد : (1) کاهش اثرات (2) برنامه ریزی (3) پاسخ (4) بهبود و بازسازی . بطور کلی بعضی مشکلات  ممکن است در طول مراحل اتفاق  بیافتد . آگاهی عمومی، برنامه ریزی مناسب، و در نظر گرفتن احتمالات ممکن است اثرات هر گونه بی کفایتی خاص را در پاسخ به سانحه کاهش می دهد.

برای دانلود مقاله کلیک کنید

تدوین برنامه عملیاتی بیمارستان HDP

برنامه عملياتي زير يك برنامه عملياتي نمونه  براي اجرا در سطح بيمارستان ها  بوده و در خصوص هدف اختصاصي اول كه مديريت خطر و ايمني بيمار است براي هر استراتژي ، يك برنامه عملياتي تدوين شده اما براي ديگر اهداف اختصاصي  فقط يكی از استراتژي هاي آن  به صورت تصادفي انتخاب و براي آن برنامه عملياتي تدوين شده است. 

ادامه نوشته

روشهای غیر سازه ای مدیریت سیلاب

چکیده

با وجودیکه بشر در طول تاریخ سیلابها زندگی کرده است، هیچگاه اثرات مخرب سیلابها در گذشته مانند امروز نبوده است. زیرا افراد بسیار کمتری در سیلابدشتها زندگی می کردند و فعالیتهای انسانی درگذشته این چنین موجب افزایش پتانسیل سیلاب نمی گردید. امروزه مشخص شده است که مهار همهسیلابها امکان پذیر نیست تنها می توان با مدیریت آنها، خسارات را حداقل نمود. روشهای مختلفی برایمدیریت سیلاب به کار گرفته می شوند. این روش ها را می توان در چهار دسته زیر طبقه بندی نمود:

1. تلاش در جهت کاهش سیلاب

2. تلاش در جهت کاهش آسیب پذیری در مقابل سیلاب

3. تلاش در جهت کاهش خسارات

4. ایجاد آمادگی برای تحمل خسارات

اولین دسته بر مبنای حفاظت فیزیکی بوسیله سازه ها می باشد و روش های سازه ای نامیده می شود.

سه دسته دیگر در گروه روش های غیرسازه ای طبقه بندی می شوند.

به عبارت دیگر روش های سازه ای:

-1 قبل از وقوع سیلاب اعمال می شوند.

-2 ماهیت عمدتا" سازه ای دارند.

-3 به منظور دور کردن سیلاب از مردم به کار گرفته می شوند.

کلیه روش های کاهش مشکلات سیلاب که در برگیرنده تواما سه مشخصه فوق نباشند، روش هایغیرسازه ای مدیریت سیلاب می باشند. برای مثال مقابله به هنگام با سیلاب، دارای ماهیت سازه ای است وبه منظور دور کردن سیلاب از مردم صورت می گیرد ولی در هنگام سیلاب انجام می شود یا مدیریتحوضه آبریز قبل از وقوع سیل و به منظور دور کردن سیلاب از مردم صورت می گیرد ولی ماهیت آنعمدتا" غیر سازه ای است.

روش های دیگر مانند هشدار سیلاب و تخلیه ساکنین "به هنگام سیلاب" و به منظور "دورکردن مردم از سیلاب" انجام می شدند و دارای ماهیت "غیر سازه ای" می باشند.

با وجودی که برخی روش های غیرسازه ای مدیریت سیلاب مانند پیش بینی سیلاب، مقاوم سازی سیلبندها در جریان سیلاب، پهنه بندی و مقاوم سازی در مناطق مسکونی و اراضی کشاورزی از 2000 سالپیش در برخی کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند چین، ویتنام و بنگلادش به کار گرفته می شده است، در

اواخر دهه 1980 ، روش های غیرسازه ای در بسیاری از کشورها یا ناشناخته بودند و یا مورد توجه قرارنمی گرفتند. از آن زمان بسیاری از کشورهایی که تصور داشتند موفق به مهار سیلاب شده اند، مجددا"خسارتهای عمده ای را در اثر سیلابها متحمل شدند و اکنون بطور جدی در حال تفکر مجدد در موردکارآیی روش های سازه ای زمانی که به تنهایی به کار گرفته شوند، می باشند. در بسیار از این کشورهااین تصور وجود داشت که روش های غیر سازه ای برای کشورهای فقیر مناسب است و با احداث سدها،سیل بندها و کانالهای سیل بر، می توان بطور کامل سیلاب ها را کنترل نمود و از آب گرفتگی جلوگیریکرد. تجربیات جهانی نشان داده است که این راهبرد غیر عقلانی و جاهلانه می باشد.

اکنون در بسیار از کشورهای ثروتمند غربی و ژاپن، کارشناسان سیلاب اعتقاد دارند که ترکیبروش های سازه ای و غیر سازه ای، راه حل بهینه برای حداقل نمودن خسارات سیلاب است در عین حال این ترکیب روش های سازه ای و غیر سازه ای کم هزینه تر از روش های سازه ای به تنهایی می باشد.

ادامه نوشته

مدل استراتژیک سازمان تأمین اجتماعی برای ارتقاء توان مراکز بهداشتی درمانی در مقابله با زلزله و بحرانه

چکیده:

اگر پنج خطر کشور را تهدید نماید، یکی از آنها زلزله ی تهران است (سردار صفوی 1385). زلزله 6/7 ریشتری 2001 در السالوادور  منجر به تخریب 1/39 % از ظرفیت بیمارستانی گردید(who). مراکز بهداشتی و درمانی جزو مراکز پراهمیتی هستند که پس از بحرانها علیرغم مواجهه با خسارات مستقیم و غیرمستقیم باید توانایی پاسخگویی به حجم افزایش یافته ی نیازها را داشته باشند. لذا توانمندسازی این مراکز در سه سطح مختلف مدنظر است 1- بقاء جانی 2- بقاء سرمایه ای 3- بقاء عملکردی (بالاترین سطح).

 سازمان تأمین اجتماعی به عنوان یکی از متولیان درمان اقدام به تهیه ی مشی استراتژیک توسعه ی پایدار در امر مقابله با زلزله نمود. در این راه ابتدا با فراخوانهای سراسری، نظرخواهی از کمیته های بحران موجود در مراکز، همکاری مدیران مجرب در بحران و کارشناسان امر بحران اقدام به ارزیابی و لیست نمودن تهدیدها، آسیب پذیریها و منابع خود در دو بعد سازه ای و غیرسازه ای در مقیاس کلی نموده و در مناطق حساس مطالعات تخصصی تر و محلی درحال انجام است. درمرحله بعد راهکارهای مدیریت ریسک با تأکید بر کاهش خسارات غیرسازه ای و آمادگی (برنامه ریزی، مهارت کارکنان،تهیه ی منابع) تهیه گردید.استفاده از طرحهای پایلوت و سیستم پایش در تمامی مراحل بازخوردهای ارزشمندی را در پی داشت.نتایج ارزیابی آسیب پذیری در بسیاری از مراکز بخصوص شهر تهران نشانگر وضعیتی پایینتر از سطح بقاء جانی بود.

از دهه 90 میلادی گرایش جدید مقابله با بحرانهای طبیعی تمرکز به استراتژیهای کاهش خسارات و آمادگی می باشد (unesco).لذا سازمان در برنامه میان مدت از رسیدن به سطح بقاء جانی شروع و سطح بقاء سرمایه ای را هدفگذاری نمود.بعد از انجام نیاز سنجی در فاز اول، آموزش مدیران در تهران و سراسر کشور جهت تشریح و اجرایی نمودن راهکارهای تهیه شده، انجام گردید که نتایج مثبت آن بعد از زلزله بم و زرند در بیمارستانهای سازمان با محک تجربه به خوبی آشکار شد.در موج دوم آموزشهای کارگاهی برای کارمندان در تمام سطوح درنظر گرفته و درحال اجرا می باشد. در کنار آموزشها و اجرایی نمودن راهکارهای کاهش خسارات غیرسازه ای، نهادینه کردن HEICS ،تهیه ی چک لیستهای عملیاتی، ارزیابی ها،  پایش و کنترل مدنظر قرار گرفت.

 سازمان امیدوار است با تقویت عناصر و زیر سیستمهای خود تبدیل به یک سیستم پویای مدیریت بجران شده و بتواند به عنوان یک زیر سیستم برای سیستم فرادست خود یعنی مدیریت بحران کشور بازویی توانمند بوده و تجربیات خود را در اختیار دیگر سیستمهای همسو قرار دهد.

ادامه نوشته

برنامه ریزی داخلی و خارجی مقابله با سوانح

برنامه ریزی سوانح تا حد امکان باید ترکیبی از یافته های علمی و تحقیقاتی در سوانح باشد . گاهی اوقات برنامه های سوانح به فرضیات ناقصی که در سوانح واقعی ثابت نیستند تکیه می کنند. به عنوان مثال فرضیه منطقی برنامه ریزان ممکن است اول انتقال مصدومین در جریان یک سانحه باشد در حالیکه در واقعیت ممکن است در بسیاری از موارد روی ندهد .

برنامه سوانح شامل هر دو نواحی محلی و منطقه ای می باشد که ممکن است در3 سناریوی زیرتمرکزداشته باشد :

1. سانحه در منطقه رخ می دهد و با استفاده از منابع موجود سانحه محدود و کنترل می شود.

2. سانحه در یک منطقه همسایه رخ می دهد و دارایی های منطقه ای از طریق موافقتنامه های کمک متقابل درخواست می شود .

3.ناحیه سانحه از نوع منطقه ای است و نیاز به کمک های دولت و یا دولت فدرال برای پاسخ موثر می باشد.

ادامه نوشته

مراحل پاسخ به سوانح

چرخه فاجعه دارای 4 فاز است، در مرحله پاسخ تمامی واکنشها ی پاسخ به سانحه با عبور از این چرخه مشخص می شوند که در بعضی از منابع این چرخه بدین صورت می باشد : (1) کاهش اثرات (2) برنامه ریزی (3) پاسخ (4) بهبود و بازسازی . بطور کلی بعضی مشکلات  ممکن است در طول مراحل اتفاق  بیافتد . آگاهی عمومی، برنامه ریزی مناسب، و در نظر گرفتن احتمالات ممکن است اثرات هر گونه بی کفایتی خاص را در پاسخ به سانحه کاهش می دهد.

نمودار فرماندهی حادثه در تصویر زیر نشان داده شده است  :

کاهش اثرات

در موارد خاص، برخی از اثرات سوانح مخرب را می توان قبل از رویداد واقعی کاهش داد . به عنوان مثال، تخلیه قبل از طوفان یا سیل با هماهنگی ممکن است تا حد زیادی اثرات سانحه را کاهش دهد . در زمان گردباد با هشدار زود هنگام ساکنان می توانند به پناهگاه بروند . نصب سیستم های آبپاش در محل کار و خانه می تواند خطر ابتلا به آتش سوزی را کاهش دهد. اینها نمونه هایی از کاهش اثرات می باشد و ما در طول زندگی شاهد بعضی از این موارد بوده ایم .

برنامه ریزی

برنامه ریزی فاجعه به طور کامل در برنامه ریزی داخلی و خارجی مورد بحث قرار گرفته است. برنامه ریزی را باید به اندازه کافی تاکید کرد، با این حال برنامه مقابله با سوانح، مشابه با برنامه ریزی سوانح نیست. در بسیاری از جوامع، طرح های "کاغذی" مفصل آزمایش شده ای یافت می شود که بر اساس فرضیات ناقص و یا کاملا بی استفاده در زمینه پاسخ اولیه می باشند .

پاسخ

تعدادی از رویدادها در طی پاسخ اولیه به یک فاجعه رخ می دهد. اگر از قبل آگاهی وجود داشته باشد بخش های خاصی از پاسخ ممکن است حتی قبل از این رویداد در نظر گرفته شود . متاسفانه، به ندرت میتوان از قبل در مورد وقوع سوانح آگاهی و اطلاع داشت . 

فعال سازی

الف :اطلاع رسانی و پاسخ های اولیه

در طول این مرحله، سازمان های درگیر در واکنش به سوانح و جمعیت تحت تاثیر از خطر اطلاع پیدا می کنند . در صورتی که سانحه پیش بینی شده است، این مرحله تا قبل از سانحه طول می کشد . بسیاری از نقاط در مناطق تحت تأثیر طوفان نیاز به بیش از 24 ساعت برای تخلیه کامل دارند .

ب :ارزیابی صحنه

هنگامی که مرحله فعال سازی آغاز شده است، ساختار فرماندهی و کارکنان از قبل تعیین و (برای جزئیات بیشتر نگاه کنید به حادثه سیستم دستور زیر) در پاسخ به این فاجعه باید شبکه ارتباطات اولیه تاسیس شده باشد این یکی از مهم ترین مراحل در زمانی است که فاجعه رخ می دهد . نباید زمان را از دست داد . در طول این مرحله، گزارش های اولیه از  شروع ارزیابی صحنه به دست می رسند. اغلب، این یک واقعیت شناخته شده است که فاجعه در ابتدا یک فرایند مستمر است. با این حال، حتی این واقعیت مهم است در تعیین اینکه آیا کمک خارجی مورد نیاز است ؟

اجرا

الف :جستجو و نجات

با توجه به ساختار و عملکرد سیستم فرماندهی حادثه (ICS)، جستجو و نجات با آتش نشانی، اورژانس خدمات پزشکی (EMS)، و یا نیروهای پلیس (امنیت) جهت می گیرند . در حوادث بزرگ، به ویژه آنهایی که در حال مقوع هستند و یا ممکن است شامل : فعالیت های تروریستی، یک رویکرد مشارکت  ضروری است و عملیات جستجو و نجات باید بسیار سازمان یافته برای اطمینان از پوشش مناسب و کامل تمام زمینه ها انجام گیرد .

ب :رهایی، امداد، ثبات، و حمل و نقل

رهایی از عملکردهای خدمات آتش نشانی در بسیاری از کشورها می باشد . علاوه بر تخصصی و فنی بودن تیم نجات، خدمات آتش نشانی تجربه بیشتری با آواربرداری در ساختمان و خطرات ثانویه نسبت به سازمان های دیگر دارد (به عنوان مثال، سیل، آتش سوزی).

حمل و نقل باید هر دو سازمان یافته و هماهنگ به توزیع عادلانه قربانیان به امکانات و دریافت که قادر است. در طول حوادث اخیر غیر نظامی و حتی در عملیات طوفان صحرا، اکثریت افراد مجروح را به تنها یک یا دو امکانات دریافت، که تقریبا غرق شد گرفته شد. این امر در زمانی که امکانات دیگر نشسته خفته در انتظار بیماران است.

مدیریت قطعیصحنه 

در حالی که کنترل و مهار صحنه ممکن است نسبتا ساده باشد ولی در مورد بعضی از بلایا اقدامات پاسخ برای مهار و تثبیت ممکن است چند روز طول بکشد . وقتیکه مدت زمان فاجعه افزایش می یابد ، منابع اضافی باید در دسترس باشد . 

بهبود و بازسازی

فاز بهبودی اغلب در برنامه های سوانح  برای جامعه آسیب دیده بسیار مهم است. در طول این مرحله، برخی از سازه ها ترمیم می شوند ، خدمات عمومی و زیرساخت ها به طور موثر دوبارشروع به کارمی کنند . به طور همزمان بازگشت به فعالیت های عادی معمولا رخ می دهد. 

تهیه گزارش 

درس های ارزشمندی ممکن است در طول گزارش نویسی آموخته شود که از اهمیت زیادی برای به دست آوردن اطلاعات از تمام طرف های درگیرکه تلاش زیادی در پاسخ به فاجعه انجام دادند برخوردار است.

مقدمه ای بر برنامه ریزی فاجعه: گستره و ماهیت

فاجعه در هر جای جهان تقریبا هر روز رخ می دهد .گروهی از سوانح از جمله حمله تروریستی 11سپتامبر ، سونامی اقیانوس هند، طوفان کاترینا، زلزله 2010 هائیتی و زلزله مارس 2011، سونامی، و فاجعه نیروگاه هسته ای فوکوشیما در ژاپن باعث جلب توجه مردم در مورد این موضوع شده است . (به عکس زیر نگاه کنید)

زمین لرزه و سونامی باعث آسیب به نیروگاه هسته ای فوکوشیما در ژاپن شده است . این تصویر ماهواره ای این آسیب را در ساعت 09:35 در تاریخ 16 مارس 2011، پنج روز پس از وقوع زلزله نشان میدهد .

انفجار هیدروژن در واحد 1 راکتور هسته ای فوکوشیما.

با توجه به افزایش سطح آگاهی عمومی نسبت به حوادث اخیر و پایین بودن احتمال وقوع چنین فجایعی و برآورد اینکه تاثیرات چنین رویدادی کمتر است منجر به خوشنودی در بین افراد شده است . نتیجه ی حاصل از این خوشنودی نمی تواند دلیل بر بی میلی نسبت به اختصاص منابع لازم برای آمادگی در مقابل بلایا باشد . توجه داشته باشید که بهترین زمان برای آمادگی در مقابل بلایا، از جمله کمک های مالی ، بلافاصله پس از یک فاجعه بزرگ است، حتی اگر این رویداد در یک مکان دور رخ داده است.

در ایالات متحده،  میزان تلفات حوادث فوق العاده نادر مطابق با استانداردهای جهانی است. فقط در10 مورد از بلایای طبیعی در تاریخ ایالات متحده بیش از 1000 مرگ و میر داشته است .(نگاه کنید به جدول 1). اکثریت قریب به اتفاق تلفات در وقایع بزرگ کمتر از 40 نفرگزارش شده است . با توجه به داده ها از مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، در حادثه 11سپتامبر2819 مرگ گزارش شده است . در مقایسه با  مرگ و میر ناشی از تصادفات موتور و خودروکه در سال2002 تقریباً 65,440 نفر می باشد این عدد کوچک است. با این حال، ماهیت دراماتیک از بلایای طبیعی، با مرگ و میر نسبتا بزرگ و تاثیر روانی برای یک دوره زمانی کوتاه می تواند سلامت آمادگی و پاسخ سیستم را پایمال کند .

 

برنامه پاسخ در شرایط اضطراری ERP=Emergency Response Plan

وضعيت اضطراري وضعيتي غيرقابل پيش بيني و برنامه ريزي نشده است که مي تواند باعث مرگ و ياصدمات جدي به پرسنل ،مشتريان ياجامعه ، توقف کامل فرآيندها ، عملياتها ، صدمات زيست محيطي وفيزيکي شود. وضعيت اضطراري ميتواند طبيعي وياساخته دست بشر باشد. واکنش نسبت به وضعيت اضطراري فعاليتهايي است که به منظور به حداقل رساندن آثار يک حادثه / بحران و به منظور نجات جان انسانها ، کاهش صدمات جسمي يا روحي و پيشگيري از آسيبهاي آتي انجام مي شوند. طرح واکنش اضطراري مجموعه اعمالي است که ايمني کارفرما وکارکنان را درشرايط اضطراري تضمين مي کند. بعبارت ديگراين طرح شامل: فرآيندآمادگي ،کاهش ريسک، واکنش وعادي سازي وضعيت اضطراري است. طرح واکنش اضطراري مهمترين جزء آمادگي درمقابل وضعيت اضطراري است. اين طرح اعمالي را شرح مي دهد که کارکنان را درشرايط اضطراري ايمن نگهدارد.

ادامه نوشته