مولفه های سیستم آمادگی ملی

در هر جامعه ای قابلیت ها ابزاری برای به انجام رساندن یک ماموریت، عملکرد، و یا انجام وظایف مربوطه بر اساس شرایط مشخص، به سوی اجرایی کردن اهداف می باشد .

ضروری ترین و مهم ترین این قابلیت ها , قابلیت های اصلی مشخص شده در اهداف آمادگی ملی می باشند. 

برای مقابله با مخاطرات , تهدیدات پیچیده و گسترده در جامعه نیاز به ادغام اقدامات آمادگی به منظور ایجاد، حفظ و ارائه قابلیت ها و دستیابی به نتایج مورد نظر مشخص شده اهدف آمادگی ملی می باشد .

مولفه های سیستم آمادگی ملی یک عملکرد منسجم و قابل اعتماد برای پشتیبانی از تصمیم گیری، تخصیص منابع، و اندازه گیری پیشرفت برای رسیدن به این نتایج است. استفاده از سیستم مدیریت حوادث ملی (National Incident Management System= NIMS) کمک به تضمین یک رویکرد واحد و یکپارچه در سراسر مناطق تحت پوشش سیستم ملی آمادگی می باشد که قابلیت اجرایی دارد .

مراحل پاسخ به سوانح

چرخه فاجعه دارای 4 فاز است، در مرحله پاسخ تمامی واکنشها ی پاسخ به سانحه با عبور از این چرخه مشخص می شوند که در بعضی از منابع این چرخه بدین صورت می باشد : (1) کاهش اثرات (2) برنامه ریزی (3) پاسخ (4) بهبود و بازسازی . بطور کلی بعضی مشکلات  ممکن است در طول مراحل اتفاق  بیافتد . آگاهی عمومی، برنامه ریزی مناسب، و در نظر گرفتن احتمالات ممکن است اثرات هر گونه بی کفایتی خاص را در پاسخ به سانحه کاهش می دهد.

نمودار فرماندهی حادثه در تصویر زیر نشان داده شده است  :

کاهش اثرات

در موارد خاص، برخی از اثرات سوانح مخرب را می توان قبل از رویداد واقعی کاهش داد . به عنوان مثال، تخلیه قبل از طوفان یا سیل با هماهنگی ممکن است تا حد زیادی اثرات سانحه را کاهش دهد . در زمان گردباد با هشدار زود هنگام ساکنان می توانند به پناهگاه بروند . نصب سیستم های آبپاش در محل کار و خانه می تواند خطر ابتلا به آتش سوزی را کاهش دهد. اینها نمونه هایی از کاهش اثرات می باشد و ما در طول زندگی شاهد بعضی از این موارد بوده ایم .

برنامه ریزی

برنامه ریزی فاجعه به طور کامل در برنامه ریزی داخلی و خارجی مورد بحث قرار گرفته است. برنامه ریزی را باید به اندازه کافی تاکید کرد، با این حال برنامه مقابله با سوانح، مشابه با برنامه ریزی سوانح نیست. در بسیاری از جوامع، طرح های "کاغذی" مفصل آزمایش شده ای یافت می شود که بر اساس فرضیات ناقص و یا کاملا بی استفاده در زمینه پاسخ اولیه می باشند .

پاسخ

تعدادی از رویدادها در طی پاسخ اولیه به یک فاجعه رخ می دهد. اگر از قبل آگاهی وجود داشته باشد بخش های خاصی از پاسخ ممکن است حتی قبل از این رویداد در نظر گرفته شود . متاسفانه، به ندرت میتوان از قبل در مورد وقوع سوانح آگاهی و اطلاع داشت . 

فعال سازی

الف :اطلاع رسانی و پاسخ های اولیه

در طول این مرحله، سازمان های درگیر در واکنش به سوانح و جمعیت تحت تاثیر از خطر اطلاع پیدا می کنند . در صورتی که سانحه پیش بینی شده است، این مرحله تا قبل از سانحه طول می کشد . بسیاری از نقاط در مناطق تحت تأثیر طوفان نیاز به بیش از 24 ساعت برای تخلیه کامل دارند .

ب :ارزیابی صحنه

هنگامی که مرحله فعال سازی آغاز شده است، ساختار فرماندهی و کارکنان از قبل تعیین و (برای جزئیات بیشتر نگاه کنید به حادثه سیستم دستور زیر) در پاسخ به این فاجعه باید شبکه ارتباطات اولیه تاسیس شده باشد این یکی از مهم ترین مراحل در زمانی است که فاجعه رخ می دهد . نباید زمان را از دست داد . در طول این مرحله، گزارش های اولیه از  شروع ارزیابی صحنه به دست می رسند. اغلب، این یک واقعیت شناخته شده است که فاجعه در ابتدا یک فرایند مستمر است. با این حال، حتی این واقعیت مهم است در تعیین اینکه آیا کمک خارجی مورد نیاز است ؟

اجرا

الف :جستجو و نجات

با توجه به ساختار و عملکرد سیستم فرماندهی حادثه (ICS)، جستجو و نجات با آتش نشانی، اورژانس خدمات پزشکی (EMS)، و یا نیروهای پلیس (امنیت) جهت می گیرند . در حوادث بزرگ، به ویژه آنهایی که در حال مقوع هستند و یا ممکن است شامل : فعالیت های تروریستی، یک رویکرد مشارکت  ضروری است و عملیات جستجو و نجات باید بسیار سازمان یافته برای اطمینان از پوشش مناسب و کامل تمام زمینه ها انجام گیرد .

ب :رهایی، امداد، ثبات، و حمل و نقل

رهایی از عملکردهای خدمات آتش نشانی در بسیاری از کشورها می باشد . علاوه بر تخصصی و فنی بودن تیم نجات، خدمات آتش نشانی تجربه بیشتری با آواربرداری در ساختمان و خطرات ثانویه نسبت به سازمان های دیگر دارد (به عنوان مثال، سیل، آتش سوزی).

حمل و نقل باید هر دو سازمان یافته و هماهنگ به توزیع عادلانه قربانیان به امکانات و دریافت که قادر است. در طول حوادث اخیر غیر نظامی و حتی در عملیات طوفان صحرا، اکثریت افراد مجروح را به تنها یک یا دو امکانات دریافت، که تقریبا غرق شد گرفته شد. این امر در زمانی که امکانات دیگر نشسته خفته در انتظار بیماران است.

مدیریت قطعیصحنه 

در حالی که کنترل و مهار صحنه ممکن است نسبتا ساده باشد ولی در مورد بعضی از بلایا اقدامات پاسخ برای مهار و تثبیت ممکن است چند روز طول بکشد . وقتیکه مدت زمان فاجعه افزایش می یابد ، منابع اضافی باید در دسترس باشد . 

بهبود و بازسازی

فاز بهبودی اغلب در برنامه های سوانح  برای جامعه آسیب دیده بسیار مهم است. در طول این مرحله، برخی از سازه ها ترمیم می شوند ، خدمات عمومی و زیرساخت ها به طور موثر دوبارشروع به کارمی کنند . به طور همزمان بازگشت به فعالیت های عادی معمولا رخ می دهد. 

تهیه گزارش 

درس های ارزشمندی ممکن است در طول گزارش نویسی آموخته شود که از اهمیت زیادی برای به دست آوردن اطلاعات از تمام طرف های درگیرکه تلاش زیادی در پاسخ به فاجعه انجام دادند برخوردار است.

تعاریف و اصطلاحات فاجعه

مفهوم پزشکی فاجعه یک مفهوم دشوار است و می توان آن را به طور گسترده ای تعریف کرد .

 سازمان جهانی بهداشت فاجعه را به عنوان یک "پدیده زیست محیطی ناگهانی که نیاز به کمک های خارجی است تعریف میکند."کالج پزشکان اورژانس آمریکا (ACEP) بیان می کند که یک فاجعه "هنگامی که اثرات مخرب نیروهای طبیعی و یا ساخته دست انسان توانایی یک منطقه یا جامعه را برای دسترسی به مراقبت های بهداشتی از بین ببرد فاجعه می نامد  " تعاریف دیگری هم وجود دارد، اما مخرج مشترک همه تعاریف اختلال در سازمان، زیرساخت ها، و منابع یک جامعه هستند و امکان بازگشت به عملیات عادی پس از رویداد بدون کمک خارجی می باشد .

برای روشن شدن بیشتر تفاوت بین شرایط اضطراری و بلایای طبیعی، ACEP  "اورژانس خدمات پزشکی را به طور مستقیم و معمول حداکثر منابع را برای تعداد کمی از افراد در نظر گرفته است ، در حالی که در فاجعه ، خدمات پزشکی با منابع محدود به بیشترین تعداد از افراد در نظر گرفته است."

در تقابل با بلایای طبیعی، مصدومین انبوه ناشی از سوانح (MCIs) اثرات اولیه خود را به عنوان عوارض و مرگ و میر در بین  افراد دارد ، در حالی که زیرساخت های جامعه نسبتا دست نخورده باقی می ماند. مسافری که بر اثر تصادف با قطار که 500 سرنشین زخمی یا مرده دارد MCIs در نظر گرفته می شود . با این حال، عوارض و مرگ و میر ناشی از انتشار گاز کلر در حادثه مواد خطرناک، یک پتانسیل بسیار بالایی برای تلفات اضافی بوجود می آورد . عملیات عادی و فعالیت های روزمره زندگی برای یک دوره طولانی، که یک فاجعه در نظر گرفته خواهد شد مختل میشود.

مقدمه ای بر برنامه ریزی فاجعه: گستره و ماهیت

فاجعه در هر جای جهان تقریبا هر روز رخ می دهد .گروهی از سوانح از جمله حمله تروریستی 11سپتامبر ، سونامی اقیانوس هند، طوفان کاترینا، زلزله 2010 هائیتی و زلزله مارس 2011، سونامی، و فاجعه نیروگاه هسته ای فوکوشیما در ژاپن باعث جلب توجه مردم در مورد این موضوع شده است . (به عکس زیر نگاه کنید)

زمین لرزه و سونامی باعث آسیب به نیروگاه هسته ای فوکوشیما در ژاپن شده است . این تصویر ماهواره ای این آسیب را در ساعت 09:35 در تاریخ 16 مارس 2011، پنج روز پس از وقوع زلزله نشان میدهد .

انفجار هیدروژن در واحد 1 راکتور هسته ای فوکوشیما.

با توجه به افزایش سطح آگاهی عمومی نسبت به حوادث اخیر و پایین بودن احتمال وقوع چنین فجایعی و برآورد اینکه تاثیرات چنین رویدادی کمتر است منجر به خوشنودی در بین افراد شده است . نتیجه ی حاصل از این خوشنودی نمی تواند دلیل بر بی میلی نسبت به اختصاص منابع لازم برای آمادگی در مقابل بلایا باشد . توجه داشته باشید که بهترین زمان برای آمادگی در مقابل بلایا، از جمله کمک های مالی ، بلافاصله پس از یک فاجعه بزرگ است، حتی اگر این رویداد در یک مکان دور رخ داده است.

در ایالات متحده،  میزان تلفات حوادث فوق العاده نادر مطابق با استانداردهای جهانی است. فقط در10 مورد از بلایای طبیعی در تاریخ ایالات متحده بیش از 1000 مرگ و میر داشته است .(نگاه کنید به جدول 1). اکثریت قریب به اتفاق تلفات در وقایع بزرگ کمتر از 40 نفرگزارش شده است . با توجه به داده ها از مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، در حادثه 11سپتامبر2819 مرگ گزارش شده است . در مقایسه با  مرگ و میر ناشی از تصادفات موتور و خودروکه در سال2002 تقریباً 65,440 نفر می باشد این عدد کوچک است. با این حال، ماهیت دراماتیک از بلایای طبیعی، با مرگ و میر نسبتا بزرگ و تاثیر روانی برای یک دوره زمانی کوتاه می تواند سلامت آمادگی و پاسخ سیستم را پایمال کند .

 

13 اکتبر روز جهانی کاهش خطرات بحران ها ـ زنان و دختران ؛ نیروهای پنهان انعطاف پذیر

براساس قطعنامه 64/200 مورخ 21 دسامبر سال 2009 میلادی مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز 13 اکتبر معادل 23 مهر ماه روز جهانی کاهش خطرات بحرانها اعلام شده است.  هر ساله این روز با محورهای مختلفی مورد توجه قرار می گیرد. محور اصلی این روز برای سال 2012 میلادی "زنان و دختران نیروهای پنهان انعطاف پذیر" نام گذاری شده است.  بدیهی است تلاشها در زمینه کاهش خطر بحرانها باید مستمر و دائمی باشند و منظور از نام گذاری یک روز به این امر بیشتر در جهت افزایش توجهی و آگاهی عمومی به این مساله است که ممکن است در گیر و دار زندگی روزمره مورد فراموشی و یا کم توحهی قرار گیرند. درطول سومین اجلاس جهانی سران کشورها در نیویورک که در مارس 2012 برگزار شد بعضی از مقامات زن کشورها مسایلی را پیرامون این قضیه مطرح کردند .

سيستم اطلاعات و ارتباطات بحران

مديريت اطلاعات بحران

×مديريت اطلاعات بحران براي تداوم رويكرد مديريت بحران و  فعاليت‌ها و عملكرد مرتبط با آن بايد در نظر گرفته شود.  توانايي اين ساختار در حفظ نقش منبع و مجراي اطلاعات در موارد مرتبط با بحران يكي از مهمترين فعاليت‌هاي آن محسوب مي‌شود. اين ساختار بايد به عنوان مركز مديريت اطلاعات و مرجعي براي كاهش ريسك كليه نهادهاي دولتي و بخش خصوصي و جامعه باشد.

نكات مهم در فرايند مديريت بر اطلاعات بحران

×اطلاعات مورد نياز موجود مي‌باشند،

×نحوه دسترسي به اين اطلاعات نامناسب است،

×اطلاعات موجود از منابع مختلف، يكپارچه و هماهنگ‌ نشده‌اند   

ويژگيهاي اطلاعات 

×پوشش اهداف مختلف

×قابل استفاده براي تصميم‌گيرندگان مختلف

ادامه نوشته

برنامه پاسخ در شرایط اضطراری ERP=Emergency Response Plan

وضعيت اضطراري وضعيتي غيرقابل پيش بيني و برنامه ريزي نشده است که مي تواند باعث مرگ و ياصدمات جدي به پرسنل ،مشتريان ياجامعه ، توقف کامل فرآيندها ، عملياتها ، صدمات زيست محيطي وفيزيکي شود. وضعيت اضطراري ميتواند طبيعي وياساخته دست بشر باشد. واکنش نسبت به وضعيت اضطراري فعاليتهايي است که به منظور به حداقل رساندن آثار يک حادثه / بحران و به منظور نجات جان انسانها ، کاهش صدمات جسمي يا روحي و پيشگيري از آسيبهاي آتي انجام مي شوند. طرح واکنش اضطراري مجموعه اعمالي است که ايمني کارفرما وکارکنان را درشرايط اضطراري تضمين مي کند. بعبارت ديگراين طرح شامل: فرآيندآمادگي ،کاهش ريسک، واکنش وعادي سازي وضعيت اضطراري است. طرح واکنش اضطراري مهمترين جزء آمادگي درمقابل وضعيت اضطراري است. اين طرح اعمالي را شرح مي دهد که کارکنان را درشرايط اضطراري ايمن نگهدارد.

ادامه نوشته

ایجاد هماهنگی بین سازمان های متولی مدیریت بحران

ابزار موفقیت در برنامه های مدیریت بحران و مواجهه با شرایط بحرانی در گرو هماهنگی بین سازمان های متولی می باشد . با وجود تلاش های سازمان مدیریت بحران کشور و ایجاد ستاد های مدیریت بحران در مراکز استانداریها نیاز به هماهنگی یک چالش اساسی می باشد . سازمان ها برای خروج از گرداب بحران نیاز به یک دستورالعمل اجرایی برای آمادگی در شرایط بحرانی می باشند و برای هماهنگی بیشتر مستلزم قانونی کردن آن میباشد . با توجه به اینکه مرحله پیشگیری در چرخه مدیریت بحران یکی از مهمترین مراحل این چرخه می باشد باید تمامی اقداماتی که در چرخه مدیریت بحران صورت میگیرد با رویکرد پیشگیرانه باشد و این باز هم مستلزم دستورالعملهای اجرایی برای سازمان ها می باشد و نیاز به هماهنگی بیشتر سازمانها را می طلبد .

طبق تحقيقات انجام شده توسط کارشناسان نقص در قانون، كمبود يا نبود ضمانت اجرايي قانوني، نقص در ساختار مديريتي و مديريت واحد سازمان هاي امدادرسان،تداخل كاري و موازي كاري و برخورد هيجاني و احساسي با حوادث از چالش هايي است که سازمان هاي امدادي با آن روبرو هستند . هر سازماني براي پيشبرد اهداف خود نيازمند برنامه ريزي اصولي مي باشد و گاه چند سازمان در طراز هم سعي به رفع مشکلات مي کنند اما در بحران تمامي سازمان ها دخيل مي باشند و براي جلوگيري از نقص هايي که در بالا اشاره شد هماهنگي و سازماندهي مناسب نيروها و سازمان ها در زمان مواجهه با بحران نياز به برنامه عمليات اضطراري EOP و برنامه پاسخ اضطراري ERP که بايد همگام با برنامه هاي سازمان باشد احساس مي شود . 

رويکرد برنامه‌ريزي اقتضايي در مديريت بحران

یکی از مهمترین چالشهای موجود بر سر راه مدیریت بحران، وجود یک برنامه ریزی مناسب و نسبتا کارآمد می­باشد. این موضوع زمانی پیچیده­تر می­شود که محدودیت­های منابع مالی، انسانی، تجهیزات و ... با بروز یک شرایط اضطراری همگام شود. در همین راستا توجه و صرف منابع بیش از حد در وضعیت‌های اضطراری پیچیده، از مهمترین نمودهای این امر می­باشد. لذا مشکلات آسیب­دیدگان، بی­خانمان‌ها و افراد متاثر از سوانح طبیعی چنان شدت و پیچیدگی دارد که موارد اضطراری ذهن سازمان­های متولی امر و نیز آژانس‌های کمک‌های بشردوستانه را به خود جلب کرده است.

در این نوشتار به اختصار مدلی معرفی خواهد شد که در آن برنامه­ریزی شرایط بحران به سمت ساده­سازی و کارآمدی حرکت می­کند

منبع :

 

http://ocha.unog.ch/drptoolkit/PreparednessTools/Contingency%20Planning/Contingency%20Planning.pdf

ادامه نوشته

مدل های برنامه ریزی راهبردی

مدل مینزبرگ :

مینزبرگ در سال 1990 مدلی را برای انتخاب استراتژی ارائه داده است در این استراتژی مینتزبرگ بحث ارزیابی نقاط قوت و ضعف داخلی و ارزیابی فرصتها و تهدیدات محیطی را مطرح می کند و این ارزیابی تحت تاثیر باورهای مدیر , باورهای و ارزشهای اجتماعی قرار گرفته است و استراتژی مناسب انتخاب شده و در گامهای بعدی ارزیابی استراتژی و اجرای آن را مورد تاکید قرار میدهد.

 

جمع آوری و دفع زباله ، جمع آوری اجساد(انسان و حیوان)

v  آوار وزباله های ناشی از آن 

درجریان بحرانهای عظیمی از آواروپسمانده ایجاد می شود.مقدار زباله های ناشی از یک بحران ممکن است8برابر حالت عادی باشد.

زباله های حاصل ازبحرانها شامل:شاخه شکسته درختان،گل ولای، موادخطرناک،چوبهای شکسته،فلزات درهم پیچیده،شیشه های شکسته، ولاشه حیوانات می باشد.برخی بحرانها انواع مخصوصی اززباله هارا بوجود می آورد.مثلاطوفانهای دریائی به علت موج طوفان وبادهای قوی موجب تخریب ساختمانها شده،ماسه،لجن وگل ولای را روی جاده ها پخش می کند.علاوه بر این شاخه درختان راشکسته وبه خودروها،قایقهاوامکانات داخل منازل مسکونی آسیب می رساند.لرزش قدرتمند ناشی اززمین لرزه موجب تخریب ساختمانها،شکسته شدن شیشه ها ولغزش زمین خواهد شد.

ادامه نوشته

سلامتی و بهداشت

قدیمی ترین تعریف: بیمار نبودن

تغییر مفاهیم سلامتی:

                        1- مفهوم زیست پزشکی :              عدم بیماری

نقش عوامل فرهنگی روانشناختی اجتماعی و        زیست محیطی نادیده گرفته شده است.

  

                        2- مفهوم بوم شناختی :

نبودن نسبی درد و ناراحتی و تطابق و تنظیم مستمر با محیط زیست به منظور اطمینان از بهترین عملکرد

                           3- مفاهیم روانشناختی :

سلامت نه تنها پدیده زیست پزشکی بلکه تحت تاثیر عوامل اجتماعی فرهنگی روانشناختی اقتصادی و سیاسی هم می باشد

                        4- مفهوم جامع:

فکر سالم و عالی در بدن سالم خانواده سالم و محیط سالم             

 

                        فرهنگ Webster:

وضعیت خوب و عالی بدن فکر و روح به ویژه عادی بودن از درد یا بیماری جسمی

                        فرهنگ Dxford :

تعریف سلامتی از دیدگاه WHO

وضعیت پویایی رفاه کامل جسمی ، روانی، اجتماعی و روحی و نه فقدان بیماری و توانایی داشتن برای یک زندگی اجتماعی و اقتصادی مثمر.

ادامه نوشته

طرح ستاد فرماندهی و هدایت بحران در بیمارستانها (HEICS)

بر اساس این الگو در حدود 50 عنوان شغلی با ماموریت مشخص تعریف شده و برای هر کدام یک شرح وظایف کامل با ذکر جزئیات تدوین شده است.

یک چارت تشکیلاتی برای این پستها طراحی شده که روابط آنها را مشخص می کند.

یک فهرست پیشنهادی برای تخصیص این پستها و عنوانهای شغلی در زمان بحران تهیه شده بر اساس نزدیکترین شغل مرتبط در زمان فعالیتهای عادی روزمره طراحی شده است.

بدیهی است بسیاری از جزئیات قابل اصلاح و بازنگری هستند.

علاوه بر فرمهای شرح وظایف رنگ و طرح جلیقه های شناسایی قابل انطباق با سلیقه ها و نیازهای مناطق هستند.

جهت یکسان سازی اصطلاحات و ثبت بهینه اسناد و مدارک و کاهش اشتباهات و سوء استفاده ها فرمهای مخصوصی نیز برای استفاده در شرایط بحران طراحی شده اند.

با این امید که خدمت کوچکی در جهت کاهش عوارض حوادث ناخواسته کرده باشیم

ساختار فرماندهی بحران در بیمارستان

چارت تشکیلاتی:

-     تمام پستهای لازم برای مقابله با یک وضعیت بحرانی در بیمارستان را مشخص میکند.

-     بدیهی است که تمامی افراد این پستها همیشه در بیمارستان حاضر نیستند(مثلآ در نیمه شب یا تعطیلات ) ولذا باید در هر موقعیت بحرانی بر اساس نیاز آن به ترتیب نیروها را در پست مربوطه قرار داد ( شاید بعضی پستها اصلآ مورد نیاز در یک موقعیت خاص نباشند.) یا گاهی ممکن است به یک نفر بیش از یک پست سپرده شود .

-     کار آمدی این چارت و نیز ساختار برنامه باید بعد از هر بحران مجددآ ارزیابی شود تا در صورت نیاز اصلاح شود.

-     برای هر یک از پستهای چارت تشکیلاتی باید یک فهرست از افرادی که در فعالیت روزمره همان کار را انجام می دهند آماده کرد (البته این دلیلی برای آموزش ندادن به دیگران نیست.)

شرح وظایف:

            -   استفاده از چارچوبها وشیوه های شناخته شده جهانی امکان ایجاد یک زبان مشترک وتفاهم

              عمومی بین افراد را بیشتر میکند .

-     حتی اگر تغییراتی در شرح وظایف هر پست بنا به ویژگیهای هر مؤسسه یا وضعیت داده شود دو عنصر نباید تغییر کننند : 1- عنوان پست          2- مسئولیت ( مأموریت) پست

توصیه ما این است که "شرایط احراز " نیز برای تمامی این مشاغل تعریف شود