مقدمه:

كشور ما به دلیل موقعیت جغرافیایی آن، هر چند سال یك بار با زلزله‌ای مخرب و ویرانگر روبرو می‌شود. نگاهی گذرا به تاریخ زمین لرزه‌های ایران و توجه به بستر طبیعی و زمین ساختی ایران نشان می‌دهد كه كمتر نقطه‌ای را در ایران می‌توان یافت كه از زلزله مصون باشد. به طوری كه طی 40 سال اخیر 100 هزار نفر از هموطنان در مناطق مختلف كشور در اثر زلزله جان خود را از دست داده‌اند.

به نظر می‌رسد كه دانش ما برای بازسازی شهری و روستایی بعد از زلزله‌های ویرانگر، بسیار كمتر از میزان مورد انتظار است. زلزله بم بار دیگر نشان داد كه هنوز آنچه لازم است را از طبیعت نیاموخته‌ایم. هنگامی كه زلزله در مقیاس‌های وسیع شهری رخ می‌دهد، ضعف ساختارهای مدیریتی، نظام برنامه‌ریزی شهری، كنترل كیفیت ساخت و ساز و مدیریت بحران، بیش از پیش مشخص‌تر می‌گردد. زلزله بم نمایانگر این كمبودها و كاستی‌های غیر قابل اغماض بود.

در چنین وضعیتی تحقیق و تفحص جهت دست‌یابی به راه حل‌های اساسی در مقابله با حوادث طبیعی نظیر زلزله بسیار عاقلانه می‌باشد. اگر چه كشور ما از نظر طبیعی و جغرافیایی از جمله كشورهای زلزله‌خیز جهان است، ولی این به معنای قبول سرنوشت محتوم و تسلیم بی‌چون و چرا در برابر طبیعت نیست.

انسان قادر است با ایجاد زمینه‌های لازم و اتخاذ استراتژی‌های مناسب، خشم طبیعت را كنترل و مهار نماید و یا اثرات آن راكاهش دهد. تجربه كشورهای زلزله خیز نظیر ژاپن و تركیه الگویی واقعی را در جهان ارایه داده كه بیانگر توانایی انسان در بكارگیری استانداردهای بالای ایمنی به منظور دستیابی به سلامت و رفاه و تحقق توسعه همه جانبه است.

یكی از مهمترین و موثرترین مراحل مدیریت بحران، پس از وقوع بحران برنامه بازسازی است كه از نظر زمانی طولانی‌ترین مرحله مدیریت بحران به شمار می‌رود. این مرحله كه دارای حساسیت فوق العاده‌ای می‌باشد شامل بازسازی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و كالبدی می‌باشد. در این رابطه مقاله حاضر با هدف استفاده از تجارب جهانی، به بررسی ملاحظات فنی، مالی و سازمانی در مدیریت بازسازی می‌پردازد. بدین منظور فرصت بسیار مناسبی برای دولتمردان فراهم شده تا از تجربیات كشورهای دیگر در زمینه بازسازی استفاده نمایند و برنامه‌ریزی و اجرا را به بهترین نحو بازسازی بم انجام دهند. بدون توجه به تجربه دیگر كشورها، وارد شدن در عرصه بازسازی مستلزم به كارگیری شیوه آزمون و خطا است كه موجب از بین رفتن بسیاری از منابع و فرصت‌ها می‌گردد.