سازوكار هماهنگي در مديريت بحران

سير تحول تاريخ زندگي انسان بر روي كره زمين و فراواني حوادث غير مترقبه طبيعي حاكي از آن است كه احتمال وقوع اغلب بحران ها ي طبيعي كماكان اجتناب ناپذير مي باشد.شايد بشريت پس از طي همه مراحل پيشرفت،درنهايت هيچگاه قادر به حذف برخي ازآنها نظير زلزله،آتشفشان و... نگردد. با وجود اين،امكان كاستن و يا حتي حذف آسيب هاوپيامدهاي نامطلوب وناگوار ناشي از آنها از طريق پيش بيني ،پيشگيري و سازماندهي مديريت بحران وجود دارد. در چارچوب اين هدف پيش بيني ايجاد سازوكارهما هنگي در مديريت بحران، يكي از مهمترين و اساسي ترين(وشايدمنحصربفردترين)رويكردهاي كاهش تاثيرات و پيامدهاي ناگوار وزيان بار بحرانهاي طبيعي به شمار مي آيد .

سازوكار هماهنگي؛سازوكاريست كه مانع از اتلاف زمان،سرمايه و اقدامات انساني در لحظات و دقايق بحران شده و كارايي و اثربخشي عناصر مديريت بحران ونيروهاي مردمي را در عمليات امداد ونجات وحتي در مقطع پيش از بحران،اسكان موقت وبازسازي افزايش مي دهد. با توجه به مساحت زياد كشور ايران ، تعدد وتنوع حوادث طبيعي ؛ مقابله با اين نوع حوادث در اين كشور نوعي سازو كار هماهنگي گسترده،كارا و جامع را مي طلبد. همچنين با توجه به ويژگي نظام برنامه ريزي و اجرايي مبتني بر ساختار بخشي كشور؛ايجاد سازوكار هماهنگي مديريت بحران درآن از پيچيده ترين و بااهميت نوع سازماندهي به شمارخواهد رفت كه همواره مستلزم استمرار مطالعات ، ارزيابي و بازخورند يافته ها ست.

اصل هماهنگي در سازوكار مديريت بحران،درواقع بيان كننده وظيفه مهم وبنيادي كسب همه تركيبات كار سازماني جمعي براي نيل به اهداف و وظايف مديريت بحران است و مراد ار آن عبارت است از؛ مجموعه هايي از سازو كارهاي ساختاري و انساني كه براي تسهيل در امر مقابله با بحران ( به منظور كاهش صدمات و زيانهاي جاني و مالي ) طراحي وبه كار گرفته مي شود .

ادامه نوشته

بررسي آسيب هاي اجتماعي و بزهكاري جوانان پس از زلزله و ضرورت انجام عمليات مقاوم سازي

چكيده:

در اين مقاله راهكار مناسبي براي جلوگيري از بروز آسيب هاي اجتماعي و بزهكاري جوانان پس از زلزله ارائه شده است. اين عمل مقاوم سازي و بهسازي لرزه اي به عنوان بك راهكار عملي مطرح مي شود. اين طريق به عنوان يك مديريت قبل از بحران توانايي حل معضلات پس از بحران را دارا مي باشد.

با بررسي دقيق آسيب هاي اجتماعي و بزهكاري جوانان پس از زلزله و ترسيم آن براي افراد جامعه مي توان حس لزوم مقاوم ساز ي را در آنها تقويت نمود. براي عينيت يافتن موضوع، شهر بم، پيامد هاي زلزله آن و مديريت پس از بحران آن به عنوان بك مطالعه موردي مطرح شده است. نتايج تحقيق نشان مي دهند كه انطباق خوبي مابين اطلاعات كتابخانه اي و مشاهدات و برداشتهاي مربوطه در اين زمينه وحود دارد. با توجه به اينكه تبعات پس از زلزله ناشي از آثار روحي و رواني مي تواند تا مدتها جامعه را تحت تاثير قرار دهد، از اينرو مي توان با انجام مقاوم سازي آسيب هاي اجتماعي و بزهكاري جوانان پس از زلزله را تا حدود قابل توجهي در جامعه كاهش داد.

ادامه نوشته

مقاوم سازي شريانهاي حياتي و مجاري مدفون(با مطالعه موردي شهر تهران)

چکيده:

شهر تهران با وسعت حدود بيش از 1000 کيلومتر مربع و جمعيتي بالاي 10 ميليون نفر در جوار رشته کوههاي البرز قرار دارد. بدليل قرار گرفتن اين شهر روي گسل هاي متعدد و با توجه به سوابق تاريخي موجود در خصوص لرزه خيزي تهران و حوادث مختلفي که ناشي از بروز زمين لرزه، بوقوع پيوسته است، اين شهر هميشه در معرض بروز زمين لرزه قرار دارد. در اين مقاله ضمن تشريح وضعيت کنوني قسمتهاي مختلف شريانهاي حياتي شهر تهران با محوريت تصفيه خانه و تاسيسات آب شرب شهر تهران ، مقدار آسيب پذيري آنها در زلزله تشريح مي گردد.ضمنا اقدامات مورد نياز در جهت تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي در برابر زلزله نيز ارائه مي شود. در خصوص کاهش و يا جلوگيري از آسيب ديدگي آن حين زلزله بيان مي گردد.

در هنگام زلزله خطوط و شريانهاي حياتي مدفون آسيب عمده اي مي بينند و به دنبال آن تلفات انساني افزايش مي يابد.هنگام زلزله خسارات زيادي به سيستمهاي خط لوله مدفون وارد كرده واين خسارات مشكلات فراواني را در زندگي روزمره سبب شده است . از آنجا كه خطوط لوله در سطح وسيعي گسترده بوده و در برخي مناطق الزاما از نواحي داراي گسل عبور مي كنند لذا مطالعه بهسازي خطوط لوله در نواحي داراي گسل ها از اهميت خاصي برخوردار مي باشد. بارگذاري ناشي از وقوع زمين لرزه بصورت تغييرمكان گسل به لوله اعمال شده ، كه در نتيجه آن اين تغييرمكان باعث ايجاد نيرو وتنش در خطوط لوله مدفون مي شود.

شكست خط لوله مدفون بصورت شكست ناشي از اندركنش نيروي محوري و گشتاور خمشي است. حساسيت پارامتر هاي طراحي در شكست خط لوله بايد مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج آناليز نشان مي دهد كه با افزايش تغيير مكان گسل، افزايش قطر لوله، افزايش عمق دفن لوله، افزايش زاويه اصطكاك بين خاك و لوله به ناحيه شكست خود نزديك تر مي گردد.

ادامه نوشته

نحوه کاربرد مصالح مختلف در سبک سازی غیر سازه‌ای

چکیده

سبک سازی در قسمت غیرسازهای به معنی کاهش وزن المانهای جداگر و پانلهای نما، سبک سازی در مصالح مصرفی در دیوارهای خارجی و داخلی، کاهش وزن کف و سقف و استفاده از مصالح سبکتر در این قسمتها می باشد. در ساختمان‌های متداول در ایران، وزن عناصر غیر سازهای از وزن عناصر سازه ای بیشتر می باشد. بنابراین برای سبک سازی توجه به اعضاء غیر سازه ای یک ساختمان که معمولا‌" قسمت بیشتری از وزن یک بنا را تشکیل می دهند، مهم تر از بخش اعضاء سازه ای می باشد.

در مقاله کنونی، مقایسه ای کلی بین مصالح مختلف که در اجزای غیر سازه ای مورد استفاده قرار می گیرند، انجام شده است. این مقایسه شامل وزن، مشخصات مکانیکی، مقدار مقاومت حرارتی، مقاومت در مقابل آتش و شاخص کاهش صدای وزن یافته می باشند. مصالح ارائه شده در این مقاله شامل آجر فشاری، بلوکهای سفالی، بلوکها و پانلهای بتن سبک گازی، بلوکها و پانلهای بتن سبک کفی، بلوکها و پانلهای بتن سبک دانهای، بلوک‌ها و پانلهای گچی، پانلهای 3D، پانلهای بتنی مسلح با الیاف، پانل‌های کامپوزیت آلومینیومی، بلوک‌ها و پانل‌های پلی استایرن، پارتیشنهای چوبی و مصالح دیگری است که معمولا برای جداگرها، سقف‌ها و کف‌ها مورد استفاده قرار می گیرند.

ادامه نوشته

استراتژی های دهگانه Haddon در پیشگیری از حادثه

یکی از مدلهای حادثه تحت عنوان مدل انرژی که توسط GIBSON ارائه و بوسیله Haddon گستزش یافته است پیشگیری از حادثه را در اجرای استراتژی ها دهگانه میداند.

این اصول دهگانه با توجه به سه عنصر خطر، حفاظ و عنصر آسیب پذیر دسته بندی میشوند که همراه با مثالی از اتومبیل هنگام رانندگی تفهیم میشوند.

استراتژی های مرتبط با خطر:

1) از ایجاد انرژی جلوگیری شود. م: از رانندگی با اتومبیل اجتناب شود.

2) کیفیت انرژی تعدیل و اصلاح شود.

3) کمیت انرژی تعدیل و اصلاح شود. م: محدودیت سرعت رعایت شود.

4) از رهایی کنترل نشده انرژی جلوگیری شود. م: شن پاشی و نمک پاشی جاده ها

5) نرخ و نحوه توزیع انرژی آزاد شده را تعدیل کنید. م: استفاده از کمربند ایمنی و کیسه هوا

استراتژی های مرتبط با حفاظ:

6) جداسازی مکانی و زمانی منبع انژی و عنصر آسیب پذیر. م: استفاده از چراغهای راهنمایی و رانندگی

7) حفاظ گذاری فیزیکی و جداسازی از طریق موانع.

استراتژی های مرتبط با عنصر آسیب پذیر:

8) افزایش مقاومت عنصر آسیب پذیر در برابر صدمات ناشی از جریان انرژی. م: کلاه ایمنی

9) محدود کردن و مقابله با تلفات، جراحات و آسیب ها. م:کمکهای اولیه

10)تعمیر و توانبخشی عنصر یا فرد آسیب دیده

تجزيه وتحليل عوامل شكست و آثار آن FMEA) Failure Mode and Effect Analysis)

تاريخچه

تكنيكي است آه براي اولين بار در ارتش آمريكا مورد استفاده قرار FMEA با عنوان ( روش آناليز عيب، تاثيرات mil-p- گرفته است .استانداردهاي نظامي 1629 مربوط و ميزان اهميت آن ) در نهم نوامبر ١٩۴٩ انتشار يافت. در قالب اين استاندارد خطاها يا اشكالات پيش آمده به لحاظ تاثير گذار آن در هدف غايي و مي زان ايمني /پرسنل /تجهيزات طبقه بندي مي شوند.

در صنايع هوا فضاي FMEA اولين آاربرد رسمي اين تجزيه و تحليل تحت عنوان به عنوان يك نوآوري و ابتكار FMEA ايالات متحده امريكا استفاده شد . در واقع آن زمان براي پيشگيري از اشتباهات و خطاهاي جبران ناپذير ي مطرح گرديد آه و قوع هريك از آنها باعث خسارات هنگفت واتلاف سرمايه فوق العاده زياد مي گردد .

ادامه نوشته

مقاوم سازی و اجراي ساختمان هاي  روستايي در نواحی زلزله خيز

چكيده:

بر اساس مطالعات انجام شده تقريبنا هر ساله چند زلزله با بزرگي بالاي پنج ريشتر در ايران اتفاق مي افتد با توجه به گستردگي مناطق روستايي در كشور حوزه تاثير اكثر اين زلزله ها در مناطق روستايي كشور مي باشد . اين در حالي است كه هنوز در مناطق روستايي به جهت شرايط اقتصادي ، فرهنگي و محيطي و نبود سياست مناسب و  عدم كنترل ساخت و ساز از سوي ارگان هاي دولتي ، حتي حداقل ضوابط و معيار هاي فني در ساختمان سازي رعايت نمي شود. از اين رو اكثر ساختمانهاي مناطق روستايي كشورمان در برابر پديده هاي مخرب طبيعي به خصوص زلزله بسيار آسيب پذير مي باشند. هر چند در اكثر مناطق روستايي دور افتاده  امكان تهيه مصالح مرغوب ميسر نمي باشد و استفاده از مصالح در دسترس و محلي امري اجتناب ناپذير است ولي در كل تحقيق در زمينه بهبود خواص اين مصالح و به كار گيري نتايج بدست آمده ، آموزش دست اندركاران ساخت و ساز روستايي و نهايتا رعايت اصول و ضوابط فني و دخالت و نظارت ارگان هاي دولتي در ساخت و ساز روستايي كشور مي تواند در بهبود كيفيت ساخت و ساز مناطق روستايي موثر باشد. اين مقاله به طور خلاصه به اصول اوليه و كلي ساخت و ساز در مناطق روستايي به خصوص در مناطق زلزله خيز مي پردازد كه با رعايت آن در طرح و اجرا مي توان ساختمان هاي اين مناطق را در برابر اثرات ناشي از زلزله مقاوم و ايمن نمود

تبيين  مولفه هاي گذار از شرايط اضطراري به شرايط پيچيده اضطراري پس از وقوع زمين لرزه در مناطق شهري

چكيده:

  پس از وقوع حوادث غير مترقبه در مناطق شهري مجموعه اي از برآمدهاي محيطي به همراه عناصر بنيادي شكل دهنده سانحه , نقش مهمي در ارتقا يا تنزل فرآيندهاي صورت گرفته در كنترل سانحه كه اصطلاحا" مديريت بحران ناميده مي شود, را دارا مي باشند. گرچه مديريت بحران در معناي عام به كليه اقدامات فيزيكي و غير فيزيكي صورت گرفته پس از رخداد هر واقعه با شدت قابل توجه اطلاق  مي شود, اما به واسطه  وجود تغييرات محتوايي و ذاتي بين سه بازه زماني شامل : شرايط اضطراري , شرايط پيچيده اضطراري و شرايط بحران , تبيين مولفه هاي گذار از هريك از بازه هاي زماني به ديگر بازه نمود و اهميت پيدا مي كند , زيرا كه بدون شناخت دقيق از هر يك از شرايط فوق نمي توان اقدامات صورت گرفته تحت عنوان مديريت بحران را براي كليه حالات فوق قابل تسري دانست.  لذا در اين مطالعه با در نظر گرفتن اين مساله به تبيين مولفه به مولفه براي شرايط فضايي  با مكان شهري و زمان پس از سانحه زلزله پرداخته مي شود. نتايج اين مطالعه ضمن معرفي مولفه هاي بنيادي گذار از شرايط اضطراري به شرايط پيچيده اضطراري به معرفي راهكارهايي به منظور جلوگيري از تبديلات فضايي زماني در يك مكان خاص مي پردازد تا به وسيله آن بتوان هر يك از شرايط فوق را كنترل يا مهار نمود.

ادامه نوشته

مديريت بحران شريانهاي حياتي آب و فاضلاب

چکيده:

بلاياي طبيعي از جمله زمين لرزه ممکن است سبب خسارات شديدي به تاسيسات آب و فاضلاب و ساير زير ساختهاي آب و فاضلاب يک شهر يا روستا و يا مجتمع صنعتي  وارد مي نمايد. آمار و گزارشات متعددي از سراسر دنيا در خصوص حصول خسارات شديد ناشي از بروز حوادث روي خطوط حياتي (Lifelines) تاسيسات مختلف منجمله تاسيسات آب، فاضلاب و گاز و برق و مخابرات بعد از وقوع يک زمين لرزه با شدت بالا وجود دارد. که از آنجمله بروز خرابي هاي شديد و تهديد سلامتي و بهداشت مردم در زلزله‌هاي کوبه ژاپن، سوماترا و اندونزي و موارد مشابه بوده است . در اين مقاله سعي شده است با بررسي موارد آسيب شريانهاي حياتي راهکارهاي کاهش آسيب وارده به آنها ارائه گردد.


ادامه نوشته

مدیریت جامع بحران

مدیریت جامع بحران به عنوان یکی از کلیدی ترین زیر بناهای حاکمیتی از این امر مستثنی نیست. با توجه به اینکه توسعه پایدار در هر کشوری وابستگی مطلق به نحوه مدیریت بحران در آن کشور دارد، بنابراین می توان ادعا نمود که توسعه بدون برنامه‌ریزی جامع برای مدیریت بحران، توسعه پایداری نخواهد بود که مثال‌های زیادی از آن را در کشور و در جهان داریم. 
ادامه نوشته