وبلاگ تخصصی مدیریت بحران و مدیریت ریسک

مقاوم سازي شريانهاي حياتي و مجاري مدفون(با مطالعه موردي شهر تهران)   * حسين ميسمي ،كارشناس ارشد عمران دانشگاه شهيد عباسپور   چکيده: شهر تهران با وسعت حدود بيش از 1000 کيلومتر مربع و جمعيتي بالاي 10 ميليون نفر در جوار رشته کوههاي البرز قرار دارد. بدليل قرار گرفتن اين شهر روي گسل هاي متعدد و با توجه به سوابق تاريخي موجود در خصوص لرزه خيزي تهران و حوادث مختلفي که ناشي از بروز زمين لرزه، بوقوع پيوسته است، اين شهر هميشه در معرض بروز زمين لرزه قرار دارد. در اين مقاله ضمن تشريح وضعيت کنوني قسمتهاي مختلف شريانهاي حياتي شهر تهران با محوريت تصفيه خانه و تاسيسات آب شرب شهر تهران ، مقدار آسيب پذيري آنها در زلزله تشريح مي گردد.ضمنا اقدامات مورد نياز در جهت تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي در برابر زلزله نيز ارائه مي شود. در خصوص کاهش و يا جلوگيري از آسيب ديدگي آن حين زلزله بيان مي گردد. در هنگام زلزله خطوط و شريانهاي حياتي مدفون آسيب عمده اي مي بينند و به دنبال آن تلفات انساني افزايش مي يابد.هنگام زلزله خسارات زيادي به سيستمهاي خط لوله مدفون وارد كرده واين خسارات مشكلات فراواني را در زندگي روزمره سبب شده است . از آنجا كه خطوط لوله در سطح وسيعي گسترده بوده و در برخي مناطق الزاما از نواحي داراي گسل عبور مي كنند لذا مطالعه بهسازي خطوط لوله در نواحي داراي گسل ها از اهميت خاصي برخوردار مي باشد. بارگذاري ناشي از وقوع زمين لرزه بصورت تغييرمكان گسل به لوله اعمال شده ، كه در نتيجه آن اين تغييرمكان باعث ايجاد نيرو وتنش در خطوط لوله مدفون مي شود. شكست خط لوله مدفون بصورت شكست ناشي از اندركنش نيروي محوري و گشتاور خمشي است. حساسيت پارامتر هاي طراحي در شكست خط لوله بايد مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج آناليز نشان مي دهد كه با افزايش تغيير مكان گسل، افزايش قطر لوله، افزايش عمق دفن لوله، افزايش زاويه اصطكاك بين خاك و لوله به ناحيه شكست خود نزديك تر مي گردد.   كلمات كليدي :تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي، تاسيسات آبي، خطوط لوله ،زلزله، لوله مدفون،شريان هاي حياتي   1-     مقدمه: شيکه هاي توزيع آب شهري و مجراهاي تخليه پسآب  مدفون، از شريانهاي حياتي جامعه شهري مي باشند که بروز آسيب درآنها از يك سو لطمه اقتصادي قابل توجه در بر داشته و از سوي ديگر مي تواند منجر به بروز صدمات و خسارات گسترده مي شود . تغيير شكلهاي بزرگ ناشي از شكست شيبها، زلزله، حركت گسلها و شناور شدن لوله ها در تر انشه هاي كم عمق صدمات عمده اي در شبكه خطوط لوله مدفون بوجو د آ ورده است در خطوط جمع آوري فاضلاب نيز بيرون زدگي منهولها بيشترين موردي است که پس از وقوع زلزله در نقاط مختلف از جمله زلزله کوبه ژاپن مشاهده شده است. به علت گسترده بودن خطوط لوله مدفون در جوامع شهري از جمله شهر تهران که به واقع اين خطوط کلاف سر در گمي را تشکيل داده اندکه عوامل مختلف ايجاد كننده خرابي در خطوط لوله بايستي در طراحي خطوط لوله مدفون در نظر گرفته شود. با توجه به طول عمر خطوط لوله زيرزميني و مدت زمان بهره برداري در شرايط محيطي و نيز تغييرات آئين نامه ها لزوم بهسازي، مقاوم سازي، تعميرات پيشگيرانه اين خطوط در برابر عوامل مخرب حياتي است. يكي از پديده هاي مخرب بر روي خطوط لوله حركت گسل است.در طي سالهاي گذشته، محققان بسياري در زمينه تاثير حركت فعال گسل بر روي خطوط لوله مدفون مطالعه كرده اند. بديهي است كه قابل استفاده بودن خطوط لوله پس از حركت گسل نياز به قابليت تغيير شكل غير الاستيك بدون ايجاد خرابي دارد. در شهر تهران که به طور عمده بر روي سه گسل عمده قرار گرفته است ضرورت در نظر گرفتن محل گسل ها و بکارگيري اتصالات قابل انعطاف بيش از پيش اهميت دارد.    زمين لرزه ممکن است سبب خسارات شديدي به تاسيسات آبي يک شهر وارد نمايد. آمار و گزارشات متعددي از سراسر دنيا در خصوص حصول خسارات شديد ناشي از بروز حوادث روي خطوط حياتي (Lifelines) تاسيسات مختلف منجمله تاسيسات آب و گاز و برق و مخابرات بعد از وقوع يک زمين لرزه با شدت بالا وجود دارد.    چنين گزارشاتي از زمان وقوع زمين لرزه سال 1906 در سانفرانسيسکوي امريکا تاکنون در دسترس مي باشد. در اين زمين لرزه خسارات شديدي به تاسيسات تصفيه آب و خطوط لوله انتقال شهر وارد گرديد. که باعث عدم تامين آب شرب شهر و اتش سوزي هاي متعدددر سطح شهر بعد از وقوع زمين لرزه شد. در حقيقت در اثر قرار گرفتن شهر سانفرانسيسکو در يک منطقه با شدت زمين لرزه بالا، آتش سوزي عامل اصلي تخريب بوده است.    در گزارش ديگري موضوع زمين لرزه بزرگ شهر مکزيکوسيتي در سپتامبر سال 1985 مطرح شده است در اين زمين لرزه که منجر به جا به جايي وسيعي از اراضي شده است. که ضمن تخريب مخازن آب شرب و  تصفيه خانه تخريب، خطوط اصلي لوله آب شرب نيز دچار شکستگي شد و در نتيجه آن بيش از 4 ميليون نفر بمدت سه هفته فاقد آب آشاميدني بوده اند. در سال 1994 در زمين لرزه Northridge کاليفرنيا نيز تاسيات تهيه آب شرب از جمله تاسيسات تصفيه و خطوط لوله اصلي انتقال وتوزيع آب بدليل تخريب دائمي زمين دچار شکستگي شدند.  در سال 1995 در زمين لرزه شهر کوبه ژاپن در مخازن نگهداري ، حوضچه هاي تصفيه و شبکه توزيع آب شهر به دليل تخريب زمين و تکان زيرزمين و نيز بالا رفتن رطوبت در چاله هايي که در نزديک خليج به طور مصنوعي پر شده بود بيش از 2000 مورد شکستگي تخريب، تعمير و بازسازي مخازن نگهداري آب، لوله ها و تاسيسات آب شرب شهر گزارش شده است.   2- اهميت تاسيسات آبي تهران:  با توجه به مطالب گفته شده اهميت تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي و تقويت تاسيسات آب شرب شهر تهران بيش از پيش آشکار مي گردد. البته شايان ذکر است که تاسيسات تصفيه و جمع آوري فاضلاب نيز در کلان شهرهائي نظير تهران در مواقع بروز زلزله بسيار مشکل ساز مي باشند ولي با وجود به دليل عدم تکميل پروژه شبکه جمع آوري و تصفيه خانه فاضلاب تهران در اين مقاله به اين موضوع پرداخته نمي شود.   3-وضعيت کنوني تصفيه خانه تهرانپارس از لحاظ تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي: تصفيه خانه هاي سوم و چهارم تهرانپارس در شمال شرقي تهران و با ظرفيت تصفيه 10000 ليتر آب در ثانيه بخش عمده آب شرق تهران را تامين مي نمايند. فرايند تصفيه اين تصفيه خانه ها از نوع متعارف و به همين لحاظ داراي حوضچه هاي مختلف بتي در طول فرايند مي باشند که اکثرا مدفون و در بعضي نقاط پوشش دار اجرا گرديده اند.به طور کلي در هر تصفيه خانه از اين دو  حدود 20 مخزن ، حوضچه و لاگون بتني موجود مي باشد. عمق متوسط اين مخازن 3 تا 4 متر و همگي داراي متوسط عمر 20 تا30 سال مي باشند. اکثر اين مخازن دچار خورگي بتن، بيرون پريدگي بتن، ترکهاي عميق شده اند و در مقاطع زماني مختلف مورد تعميرات دوره اي مختصري قرار گرفته اند که البته شايان ذکر است که هيچ گونه تعميرات دوره اي و پيشگيرانه اي تهيه و اجرا نشده است. مخازن اصلي ذخيره آب نيز که به صورت پوشش دار اجرا شده است بيشتر مورد توجه قرار گرفته اند ولي با وجود سقف مخازن به دليل عدم پوشش و پاستر دهي مناسب دچار اسيب گشته است. در ادامه ضمن تشريح قسمت هاي ياد شده روشهاي پيشنهادي جهت تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي و ترميم آسيب هاي وارده به تصفيه خانه تهرانپارس تشريح مي گردد.   جدول 2 تشريح وضعيت موجود مخازن تصفيه خانه تهرانپارس نوع مخازن عمق ‌مخزن مواد داخل مخزن عمر مخازن پوشش و جنس مخازن مخازن ميزان فرسودگي وضعيت تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي نگهداري 3 تا 4 متر آب خام يا تصفيه شده 20 تا30 سال بتن بدون پوشش در وضعيت مطلوبي‌قرار دارند تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي مناسبي صورت نگرفته است فرايندي 3 متر مواد شيميايي يا مخلوط آب 20 سال بتن گاها با پوشش يا فلزي دچارخوردگي‌ها شديد شده اند. در چند محله پوشش و درزگيري شده اند اختلاط 5/2 آب 20 سال بتني بدون پوشش دروضعيت نامناسبي قرار دارند موردتعميرات‌پيشگيرانه و مقاوم سازي قرار گرفته است خارج از خط 2تا3متر خالي 25 سال بتني فرسوده نشده بستر صافي 2 متر بستر شني و آب 15 سال بتني مناسب آستر کشي شده مجراهاي زير زميني دست رسي 4 متر انواع تجيزات و گاها آب 25 سال بتني دچار اسيب شده نشده محل پمپ 4تا5متر پمپ و ملزمات آن 25 سال بتني با پوشش آب بند مناسب مورد تعمير و تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي کلي قرار گرفته محل نگهداري تجهيزات 3 متر انواع تجهيزات تصفيه آب 25 سال بتني مناسب نشده     4- تشريح ساختمان حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب : حوضچه هاي بتنيتصفيه و نگهدار يآب تصفيه خانه تهرانپارس بطور کلي از بخشهاي زير تشکيل مي شوند: الف- مخزن نگه دارنده آب :  که به دو شکل ظرف مکعب مستطيلي شکل ، ظرف استوانه اي شکل وجود دارد. با توجه به حجم مخزن و توانايي هاي اجرائي و تجارب موجود در اين زمينه شکل ظرف مشخص مي گردد. براي موارد مذکور ظرف نگه دارنده آب بصورت استوانه اي شکل به دو مخروط ناقص در بالا و پايين د رنظر گرفته مي شود. ب- پي ها با توجه به نوع مخزن و شرايط خاک منطقه د رانواع مختلف منفرد ، نواري و گسترده ساخته شده است. در جدول شاخصه هاي عمده موثر در آسيب لرزه اي سازه ها در زلزله نشان داده شده است. جدول 2 شاخصه هاي عمده موثر در آسيب لرزه اي سازه ها در زلزله شرح عامل بروز آسيب -        فاصله از گسل -        امتداد سازه نسبت به امتداد گسل گسل -        شيب محل استقرار -        وضعيت لايه هاي خاك -        وضعيت سطح آب زيرزميني محل سازه -        مصالح -        سيستم بار -        پريود طبيعي مشخصات سازه -        مصالح مصرفي -        اتصالات ساخت سازه -        خوردگي و زنگ زدگي -        حذف بعضي اعضاء باربر بخاطر بهره برداريهاي خاص -        استفاده فوق ظرفيت از سازه -        عمر سازه تعمير و نگهداري و بهره برداري   5- مولفه هاي نيروي زلزله وارد بر حوضچه بتني: بطور کلي هر سازه اي که به زمين اتکا داشته باشد حين زلزله تحت اثر شش مولفه حرکت زمين قرار مي گيرد ، که شامل دو مولفه جانبي ، يک مولفه قائم و سه مولفه پيچشي حول محور هاي مختصات سازه مي باشد. مولفه افقي شتاب زمين با عث اعمال فشار هيدروديناميکي به حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب مي شود . اين فشارشامل فشارهاي ضربه اي و فشار هاي نوساني مي باشد. فشار هاي ضربه اي که در اثر ارتعاش حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب رخ مي دهد و پريودي برابر با پريود ارتعاش حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب دارد. در صورتي که فشار هاي نوساني از انتقال ارتعاشات ضربه اي به سيال ايجاد گشته بصورت امواج سطحي در سيال ظاهر مي شوند. فشار هاي هيدرو ديناميکي ايجاد شده در اثر تحريکات زلزله سبب ايجاد نيروهاي برشي و لنگر خمشي  و در نتيجه تنشهاي حلقوي فشاري و کششي و تنشهاي برشي قابل توجهي در پوسته حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب مي شود که در صورت نداشتن براورد مناسبي ازآنها در طراحي حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب مي تواند حوادث غير قابل جبراني به دنبال  داشته باشد. اطمينان يافتن از عملکرد درست اين سازه ها در زمان زلزله به لحاظ پيچيدگي رفتاري آنها به مطالعات بيشتري نياز دارد. اين پيچيدگي از يک سو و از سوي ديگر لزوم درک اندرکنش حوضچه بتني نگهداري آب در زمان بارگذاري و طراحي سازه تحت  تحريک ديناميکي در سازه نياز به ارائه روشهاي ساده در آيين نامه ها دو چندان مي کند.   6- بررسي آيين نامه هاي موجود جهت طراحي مخازن آب: حوضچه هاي بتني و تاسيسات آبي، آسيب هاي زياد ي در حين زلزله به آنها وارد مي شود . در تصفيه خانه ها نيز که بسياري از تجهيزاتن مکانيکي بارهاي مداوم مکانيکي به سازه ها وارد مي آورند تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي آنها در برابر بارهاي ديناميکي زلزله و ساير تجهيزات بسيار ضروري است ، چرا که بدليل عدم توجه به اين مسائل است در خيلي از نقاط تصفيه خانه که حتما بايد از ضربه گير استفاده شود استفاده نشده و آسيب هاي جدي به سازه وارد کرده و باربري آن را در مقابل زلزله نيز کاهش مي دهد. لذا درحين وقوع زلزله اين سازه  ها دچار خرابي هاي بزرگ و کوچک مي شوند. طراحي لرزه اي  بسياري از مخازن و حوضچه هاي بتني بر پايه آيين نامه هاي معتبري همچونWWA,SWA  ،IBC,UBC و استاندارد 2800 ايران صورت مي پذيرد. ولي در زلزله هاي بوقوع پيوسته ازجمله زلزله بم آسيب هاي جدي به منابع آب وارد گرديد که بيانگر آن است که ضوابط  آيين نامه هاي فوق الذکر براي در نظر گرفتن ايمني و بهره برداري از اين سازه ها  کافي نبوده است.  مدلهاي ساده شده حوضچه هاي بتني و تاسيسات آبي در آيين نامه هاي UBC,API,AWWA با استفاده از مدلهاي تک جرمي، مدل دوجرمي هاوسنر طراحي مي شوند. آيين نامهAWWA براي محاسبه برش پايه حوضچه هاي بتني مرتفع و سطحي و تاسيسات آبي زير سطحي مدلي ساده و تک جرمي و براي محاسبه لنگر پاي مخزن هوائي و سطحي دو جرمي  بر گرفته از روش هاوسنر را توصيه کرده است.   7- روش هاي تحليل حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب: تحليل حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب را توسط تحليل طيفي انجام مي دهيم.طيف آيين نامه 2800 ايران به حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب وارد و عملکرد حوضچه هاي بتني و تاسيسات آبي تحت اين بار ديناميکي بررسي مي گردد. مشاهده مي شود که بيشترين تغيير شکل جانبي در محل اتصال مخزن و پايه است که اين حالت يک حالت بحراني است. در حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب پيوسته بتني، بيشترين تغيير شکل درمحل حوضچه هاي بتني است که نسبت به حالا ت قبل، داراي عملکرد مناسب تري است.   8- رفتار لرزه اي حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب براي پي بردن به مکانيزم خرابي حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب و جلوگيري از خرابي ها و آسيب هاي  ناشي از زلزله بررسي رفتار لرزه اي آنها ضروري مي باشد. لذا مدلسازي و در نظر گرفتن وضعيت کنوني آنها ازجمله ترکها ودرزهاي ايجاد شده بر روي آنها و خوردگي بتن از اهميت خاصي برخوردار است.   9- ترک در مخازن آبي: ترک ها ئي که در سازه هاي آبي رخ مي دهد مي تواند به يکي از اشکال و عوامل زير باشد : 1- ترکهاي افقي محيطي بر اثر لنگر خشمي در مقاطعي از پايه و ديواره هاي بتني که به پي نزديکتر و لنگر خمشي در آنها بيشتر است رخ مي دهد. در مصالحي که مقاومت کششي کمي دارند ترکهاي خشمي به دليل ترکيب تنش هاي خمشي و برشي بصورت قطري ديده مي شوند. 2- ترکهاي محيطي قطري که بر اثر پاسخ پيچشي سازه يا لنگر خمشي و نيروي برشي و يا ترکيب آنها بوجود مي آيند. ترکيب تنشهاي بدست آمده از لنگر پيچشي و لنگر خمشي باعث مي شود که شيب گسيختگي نسبت به محور افقي کمتر شود. 3- ترکهاي قائم که بر اثر نيروهاي فشاري زيادي که هنگام زلزله به پايه وارد مي شود ايجاد مي گردند.   10- رفتار پيچشي حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب حوضچه هاي بتني و تاسيسات آبي بطور معمول داراي محور تقارن طولي در مرکز هندسي سازه بوده و مرکز سختي و جرم آنها برروي هم واقع است. ولي به دليل وجود تاسيسات جانبي همچون نردبان ، راه پله و لوله هاي تاسيساتي ، نوسان مايع در زمان زلزله و ناهماهنگي هايي که در ساخت رخ مي دهد باعث پديد آمدن خروج از مرکزيت اتفاقي بين مرکز سختي  و مرکز جرم سازه مي شود . بسياري از حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب در زلزله هاي گذشته بدون اينکه تغيير مکان جانبي زيادي داشته باشند، در راستاي قائم دچار تخريب و فرو ريختگي شده اند ولي آنچه از خرابي بر جاي مي ماندگواه آن است که تغيير مکان  پيچشي زيادي  از خود نشان داده اند. در سازه هاي ُکه دچار پيچش مي شوند يک طرف سازه تغيير مکان بيشتري از طرف ديگر در راستاي در جه آزادي انتقالي پيدا مي کند.   11- بهسازي و تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي لرزه اي سازه بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب تقويت و بهسازي تاسيسات تصفيه و نگهداري آب تصفيه خانه ها از جمله تصفيه خانه آب تهرانپارس که تمام حوضچه هاي آن بتني مي باشند، يکي از روشهائي است که مي توان جهت کاهش تلفات انساني و مالي در هنگام وقوع زلزله انجام داد.   12- اهداف تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي و بهسازي : از جمله اهداف بهسازي و تعميرات پيشگيرانه و مقاوم سازي تصفيه خانه  آب تهرانپارس و ساير تاسيسات آبي را مي‌توان مواردي نظير موارد زير دانست: 1—مقاومت سازه در برابر زلزله هاي خفيف بدون هيچ گونه آسيب در سازه بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب 2—تامين مقاومت سازه در برابر زلزله هاي متوسط به طوري که هيچ گونه خرابي سازه اي نداشته باشيم . 3—تامين مقاومت سازه تاسيسات تصفيه و نگهداري آب در برابر زلزله هاي شديد بدون بروز شستگي ، آسيب مخرب و فروريزي ، در سازه.   13- بکارگيري بتن در تاسيسات تصفيه و نگهداري آب: - پوكي بتن، فاصله زياد خاموتها و نبودن مهاربندي مناسب عمده ترين يافته ها در تخريب تاسيسات تصفيه و نگهداري آب بتني در زلزله هاي گذشته بوده است. امروزه بتن و فولاد مصرف زيادي در کارهاي ساختماني دارند و بسته به نوع سازه و بهره برداري از سازه هاي بتني و فولادي طراحي و ساخته مي شود. لکن سازه هاي بتني در تاسيسات تصفيه و نگهداري آب بنا به دلايل زير نسبت به سازه هاي فولادي ارجحيت دارد: 1-    شکل پذيري بتن از فولاد بهتر و بيشتر است 2-    مصالح اوليه بتن در اکثر نقاط يافت مي شود 3-    سازه هاي بتني در برابر آتش سوزي مقاومت خوبي دارند و حتي تا 24 ساعت دوام مي آورند(بديهي است در ظرف مدت مذکور حتي بزرگترين آتش سوزيها را مي توان مهار کرد) در حاليکه در سازههاي فولادي زمان بسيار کوتاهتري در برابر آتش سوزي مقاومت مي کند 4-    مقاومت فشار قابل قبول: بتن داراي مقاومت فشاري خوب و قابل قبول بوده و تنها ضعف آن کمي مقاومت در برابر آتش مي باشد.   14- ترميم و تقويت حوضچه هاي بتني و تاسيسات آبي: در صورتي که خسارات وارده به تاسيسات تصفيه و نگهداري آب در اثر زلزله ، قابل بازسازي باشد با توجه به نتايجي که از تحليل و عملکرد لرزه اي اين سازه بدست مي آوريم ، مي توانيم به ترميم و تقويت آنها بپردازيم . از آنجا که ترميم و تعمير سازه ها خود بحثي قابل تعمق است ، در اين قسمت به صورت موردي ترميم و بازسازي چند حالت مشخص و محدودرا در خصوص حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب بيان مي کنيم. به دليل اينکه بتن يک جسم تردد و شکننده است اکثر آسيب هاي که به آن وارد مي شود ، عبارت است از ايجاد ترکهاي مختلف از جمله ، ترکهاي برشي و کششي . ترکهاي برشي بطور معمول در پايه هاي قابدار ، در محل اتصالبوجود مي آيند، ترکهاي کششي ، در پايه هاي از نوع پوسته پيوسته و در نزديک فونداسيون  ، يا در پايه هاي قابدار ، در محل ناحيه بتن با تنش کششي . در صورتي که ترکها از نوع سطحي باشند ، استفاده از چسپ بتن و ملات با عيار بالا پيشنهاد مي گردد و در صورت عميق تر  بودن ترک(ناحيه بهره برداري ) مي توان از يک غلاف برشي از جنس بتن مسلح و يا ورق فولادي استفاده کرد . بيشترين تنش در حوضچه هاي بتني و تاسيسات آبي  در محل اتصال ستون به مخزن است و در صورتي که از تيرهاي محيطي استفاده شود، لنگر و برش قابل توجهي را در اين اجزا خواهيم داشت. در صورت آسيب ديدن ، به روش هاي متداول به ترميم آنها اقدام نمود. شکل 1 روش ترميم درز ايجاد شده در بتن   15- تميزي و آب بندي حوضچه هاي بتني و تاسيسات آبي :                                              اين عمل براي همه ترک ها به کار مي رود که شامل دميدن هواي گرم با فشار به وسيله نيزه نوک تيز براي پاک کردن آشغال ها در ترک مي باشد. که بايد موارد زير جهت اجراي مناسب آن بکار گرفت. -در فصلي که هوا معتدل است مثل بهار و پاييز به کار رود. -تا سخت شدن کامل مصالح درزبندي از عبور ترافيک جلوگيري کنيم ، در مواردي که نياز است بلافاصله پس از کار ترافيک باز شود بايد روي مصالح درزبندي لايه نازکي ماسه يا کاغذ توالت قرار دهيم. - رطوبت مورد نياز براي چسبيدن مصالح بايد فراهم شود. شکل 2 :تزريق هواي گرم با فشار زياد به محل ترک، پر کردن ترک با وسيله درزگير   جدول 2  توصيه هاي کاربردي براي ترميم سطوح بتني مخازن آبي با درزگير نوع درزگير توصيه کاربردي Fog seal   حرارت پاشيدن 125تا 160 درجه فارنهايت که در آب رقيق مي کنيم. CSS-1 OR CSS-1h استفاده از قير حرارت سطح رويه حداقل 50 درجه فارنهايت. Seal coat   1.فقط در سطوح تميز کاري شود و براي طراحي کاربردي و وصل کردن و فشرده سازي بکار رود. 3استفاده از مواد با کيفيت بالا 4: فاصله بين پخش کننده ها را حداقل کنيم و قبل از اينکه امولوسيون شروع به شکستن کند آن را عمل  فشرده سازي را انجام دهيم.5mpحداقل از 3 غلتک استفاده کنيم و ماکزيم سرعت . Slurry seal   1. سطوح را خشک و تميز کنيم و همه تعميرات لازم را در ابتدا انجام دهيم. 2. حداقل دماي هوا بايد50 درجه فارنهايت باشد و احتمال اينکه در 24 ساعت آينده احتمال يخ بندان باشد نباشد و پس از پايان کار هم نبايد باران بيايد. Micro-surfacing   دقت در طرح اختلاط براي کارهاي  حجيم مناسب است. کف روسازي بايد تميز باشد و همه تعميرات در ابتدا انجام گرفته باشد. Thin hot –mix کيفيت مخلوط بايد بالا باشد و همچنين چگالي در کارايي هم بسيار مهم است. ماسه مخلوط کمتر از 8/3 اينچ توصيه نمي شود. براي کارهاي  حجيم مناسب است.   16- نتيجه گيري: همانطور که گفته شد عمده ترين مشکلي که در نتيجه وقوع زلزله رخ مي دهد تخريب حوضچه هاي بتني تاسيسات تصفيه و نگهداري آب است که به تبع آن مسئله فقدان آب بهداشتي ، آلودگي آب و مشکلات بهداشتي را  به همراه  خواهد داشت.در همين راستا براي جلوگيري از تخريب و آسيب منابع آب در اثر زلزله پيشنهادات زير ارائه مي شود. 1- ساختمانهاي بتني بيش از ساختمانهاي فولادي در زلزله هاي گذشته آسيب ديده اند. 2- سيستمهاي قاب  ممانگير  بيش از ساختمانهاي مهاربندي شده (داراي ديوار برشي) آسيب ديده اند. 3- ضعف ستونهاي بتني، اصلي ترين عامل تخريب ساختمانهاي بتني مي باشد. 4-پوكي بتن، فاصله زياد خاموتهاونبودن مهاربندي مناسب عمده‌ترين يافته ها در تخريب ساختمانهاي بتني در زلزله هاي گذشته بوده است.   17- مراجع:  1-    کمک پناه، علي- منتظر قائم، سعيد، موسسه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله ، مجموعه مقالات اولين کارگاه تخصصي بررسي راهبردهاي کاهش خسارات زمين لرزه در کشور، تهران، 1373 2-    فرشاد، علي اصغر محمدي، ناصر، اقدامات بهداشت محيط در کاهش اثرات بلاياي طبيعي، کميته تخصصي بهداشت درمان کاهش اثرات بلاياي طبيعي، سال 1378 3-    اصل هاشمي، احمد- اقدامات بهداشتي در شرايط اضطراري ، دانشگاه علوم پژشکي تبريز، مرکز کشوري برنامه مديريت سلامت دانشگاه علوم پژشکي تبريز 4-    دکتر نجف پور ، علي اصغر، استاديار گروه مهندسي بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشکي تبريز – جليل زاده، علي رضا، دانشجوي کارشناسي ارشد مهندسي محيط زيست(مديريت بهداشت محيط در بلاياي طبيعي) خلاصه مقالات دومين همايش علمي- تحقيقي مديريت امدادو نجات 5-    Who environmental health management in emergency,2003,