مديريت بحران در حوادث ناشي از آسيب به شبكه گاز شهري با بهره گيري از سامانه

هاي اطلاعات مكاني

(مطالعه موردي: شهر ايلام)

دكتر پروين نصيري،دكتربهمن عبدالحميدزاده، دكتر عليرضا قراگوزلو، مهندس طاهره قيطاسي

استاد دانشگاه تهران

. عضو هيئت علمي دانشگاه

استاديار آموزشكده سازمان نقشه برداري كشور

واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي تهران HSE كارشناسي ارشد

چكيده

مديريت بحران از چهار مرحله پيشگيري، آمادگي، مقابله و بازسازي تشكيل مي شود. بسياري از اطلاعات مربوط به

و نرم افزار هاي شبيه ساز پيامد GIS مديريت بحران ماهيت مكاني دارند و قابل ارائه و نمايش در نقشه مي باشند نقش

در بصري كردن اين اطلاعات مكاني بسيار حائز اهميت است. هدف اول اين مطالعه شناسايي لايه PHAST حادثه مانند

هاي تاثير گذار و محاسبه ميزان اهميت هر يك از عوامل در پهنه بندي خطر در بافت فرسوده شهر ايلام به مساحت

158 هكتار مي باشد، دومين هدف تفسير پيامدهاي حوادث احتمالي سناريوهاي مختلف در سطح شهر است. روش كار

به اين ترتيب بوده است كه ابتدا پهنه بندي خطر با بهره گيري از عوامل و معيارهاي آسيب پذيري با استفاده از روش

انجام گرفته است. بر اساس لايه هاي كاربري اراضي شهري، تراكم جمعيت بلوكهاي (AHP) تحليل سلسله مراتبي

شهري ، بلوكهاي فرسوده (كيفيت ابنيه)، معابر با پهناي 6 متر و كمتر(دسترسي واحدهاي مسكوني به فضاي باز)، زمان

نقشه پهنه GIS ساخت ساختمانها (قدمت ابنيه) و شبكه گاز شهري (موقعيت محلهاي خطرناك شبكه گاز) در محيط

بندي خطر تهيه گرديده است.كه 29.65 درصد منطقه در خطر متوسط، 29.44 درصد در خطر بالا، 28.22 درصد در

خطر بسيار كم، 11.35 درصد در خطر كم و 1.35 درصد در خطر بسيار زياد قرار گرفته است. سپس بر اساس نقشه

نهايي سناريوهاي مختلفي را با پراكنش مناسب در سطح منطقه مورد مطالعه بررسي و حجم گاز داخل شبكه در محيط

وارد گرديده و مدلهاي مختلفي از آن استخراج شده است. با توجه به نتايج به PHAST محاسبه و به نرم افزار GIS

دست آمده محتمل ترين حادثه نشت گاز از محل اتصال شيرها به لوله هاي توزيع گاز مي باشد. واحتمال رخداد آتش

سوزي از نوع جت آتش بيشتر از حوداث ديگر مي باشد. و انفجار هم در صورت تاخير در بوجود آمدن جرقه باعث بروز

نشان داد كه مي توان از نرم افزار هاي تخصصي در تمام PHAST و GIS حادثه مي گردد. و در نهايت استفاده از

مراحل مديريت بحران بهره گرفت.

كلمات كليدي: شبكه گاز شهري، بافت فرسوده شهر ايلام، سامانه اطلاعات مكاني، مديريت بحران ، شبيه سازي پيامد حادثه

مقدمه

در بافت فرسوده شهرها مي بايست به زير ساختها توجه ويژه اي داشت.در اين بافتها اگر شبكه گاز موجود باشد زماني

كه حادثه اي رخ مي دهد، اين خطر وجود دارد كه به لوله هاي زيرزميني گاز خسارت وارد شود و موجب شكستگي لوله

ها و نشت گاز شود و در پي آن آتش سوزي يا انفجار گاز رخ دهد.كه تجربه نشان مي دهد وقوع حوادث ثانويه پيامدهاي

خطرناكتري از حوادث اوليه داشتهاند در اين مناطق به دليل وجود تعداد زيادي واحد فرسوده در معابر كمتر از 6 متر

امداد رساني را با مشكل مواجه مي سازد. پس بنابراين در اين مناطق مخاطراتي وجود دارد كه ايمني شهر را تهديد مي

كند و شناسايي مناطقي كه بيشترين احتمال بروز حوادث و مخاطرات در آنها است، بسيار حائز اهميت است زيرا ميتوان

براي جلوگيري از بروز حوادثي برنامهريزي نمود كه مي توانند خسارات بي شماري را به بار بياورند.

مكان يابي خطر به مسؤلين كمك ميكند كه نيروهاي خود را متمركز نموده و آگاهيهاي لازم را كسب و به اطلاع عموم

برسانند. با مكان يابي دقيق، هزينه هاي هشدار كه حوادث و و آگاهسازي عمومي كاهش مييابد. همچنين مكان يابي

خطر سوانح مختلف در برنامههاي توسعهي شهري و منطقهاي، به برنامهريزان كمك شاياني مي نمايد تا از توسعه در

مناطق پرخطر پرهيز نمايند. براي توليد لايه هاي سيستم اطلاعات مكاني با قابليت پاسخگويي در مواقع بحران مي

بايست مناطق مورد تهديد شناسايي گردند و تمهيدات لازم جهت كاهش آثار حادثه ارائه گردد و هم چنين اطلاعات

مورد نياز در سيستم اطلاعاتي جهت تصميم سازي و تصميم گيري به موقع و صحيح وجود داشته باشد.

به كمك چنين نقشه هاي دقيق، پيچيده و چندلايه اي است كه مي توان مكان انسان ها، اموال و محيط زيست آسيب

ديده را به خوبي مشخص كرد و به ياري آنها شتافت. حتي پس از آن كه برنامه اي به اجرا درآمد، مي توان با اعمال نتايج

پيش بيني شده در نقشه هاي كامپيوتري از ميزان تأثير واقعي برنامه اطلاع حاصل كرد و نتايج را به صورت بصري

مشاهده كرد. برنامه هاي مديريت بحران از اين نقشه ها كه جمع آوري و ذخيره سازي شده اند استفاده كرده و به مكان يابي

و همچنين تشخيص ميزان و قدرت تخريب م يپردازند. اين امر باعث م يشود كه مسئولين با استفاده از نتايج اين

برنامه ها به راحتي بر مسايل مرتبط با خطر و موقعيت آن تسلط يافته و بهترين تصميم را در كمترين زمان بگيرند. زماني

كه مسوولين اطلاعات خطر را به همراه اطلاعات مربوط به خطر پذيري ملاحظه م يكنند، قادر به پياد هكردن برنامه هاي

پيشگيري و پاسخ خواهند بود. زماني كه شرايط بحراني تشخيص داده شد، فعاليتهاي مربوط به كاهش اثرات و

مي تواند براي نمايش همزمان فعاليتهايي كه GIS الويت بندي اين فعاليتها انجام مي گيرد.سامانه هاي اطلاعات مكاني

مي توان براي پاسخگويي به سوالاتي همچون محل ايستگاهها GIS براي مقابله با بحران انجام مي شود نيز به كار رود. از

و مسيرهاي نجات، آگاهي مردم و ساير فعاليتهائي استفاده كرد.

حوادثي چون آتش و انفجار مخازن و لولهها را مدل كرده و نتايج شامل محدوده تأثير را به صورت PHAST نرمافزار

گرافيكي نمايش ميدهد.بر اساس نتايج خروجي از مدل و سنجيدن آنها با معيار هاي موجود شدت آسيب رساني حادثه

مورد بررسي مشخص مي گردد. براي فشار ايجاد شده در اثر انفجار يا ميزان تشعشع حرارتي رسيده در اثر آتش، براي

نقاط با فواصل مختلف از مبدا حادثه كه از مدل سازي نتيجه شد با مقادير مجاز يا قابل تحمل كه در مراجع وجود دارد

مقايسه مي شود. در ابتدا سناريوها يا حوادثي كه عواقب آنها مورد توجه است، انتخاب مي شوند. سناريو ، حادثه يا

تركيبي از حوادث است كه وقوع آن منجر به توليد مخاطرات فرايندي چون آتش ، انفجار، يا رهايي مواد سمي مي شود

در آناليز پيامد از منظري كليدي ترين مرحله همين گام نخست است چرا كه برگزيدن سناريوهاي قابل اعتنا از بين

تعداد بسيار زيادي گرينه باعث كاهش زمان و حجم محاسبات به گونه اي چشمگير مي شود مقصود از سناريوي قابل

اعتنا ، حادثه يا تركيبي از حوادث است كه اولا محتمل باشد ، يعني حوادث نادر بررسي نمي شوند دوم اينكه عواقب

حادثه مورد نظر بايد داراي شدت و تاثير كافي باشند تعيين اعتبار سناريوها معمولا به صورت كيفي و بنابر تجربه، دانش

و سابقه حوادث مشابه در گذشته صورت مي گيرد برخي حوادث مانند نشت ماده شيميايي از درزگيرها محتمل هستند

اما چون حجم ماده رها شده در اين حالت كم است نمي توان آن را به عنوان يك سناريو قابل اعتنا قلمداد كرد .

در مرحله تحليل شرايط سعي مي شود تمام شرايط فيزيكي تاثير گذار بر حادثه شناسايي شود. يعني براي هر يك از

سناريوها به طور جداگانه، عواملي كه بر چگونگي شكل گيري و پيشرفت آن موثرند، بايد مشخص شوند.

در مرحله مدل سازي پس از در نظر گرفتن تمامي عوامل موثر در حادثه، اقدام به شبيه سازي حادثه مي شود. يعني

بوسيله مدل هاي رياضي ، توالي رخدادهاي پس از وقوع يك سناريو پيش بيني مي شود.از نتايج حاصله در اين مرحله ،

در مرحله بعد و براي تخمين پيامدها و خسارات استفاده كرد.

پس از انتخاب سناريو هاي منطقي مهمترين عامل در انجام صحيح آناليز پيامد برگزيدن مدل صحيح است كه بتواند تا

حد امكان حادثه را نزديك به حالتي كه در واقعيت رخ مي دهد شبيه سازي كند. پيامد مرحله انتشار گاز متان ، ممكن

است آتش سوزي يا انفجار باشد همچنين سناريو انتخاب شده در ابتدا نيز مي تواند وقوع آتش سوزي يا انفجار فرض

شده باشد. در صورت احتمال ايجاد آتش بسته به شرايط و چگونگي رهايي و انتشار پيش بيني مي شود كه آتش از جت

آتش يا آتش ناگهاني باشد. سپس مدل مناسب در هر مورد انتخاب مي شود.خروجي اين مدلها اطلاعاتي از قبيل نوع و

ابعاد شعله ، نرخ رهايي حرارت ، ميزان تشعشع حرارتي و دماي شعله است. مدلهاي مورد استفاده براي شبيه سازي

انفجار ، فشار حاصل از انفجار را بصورت تابعي از مسافت نسبت به مبدا انفجار تخمين مي زنند.

اكثر مدلهاي موجود پيچيده و شامل محاسباتي بسيار زمان بر هستند. لذا در اين مرحله تمايل بسياري نسبت به

كه توانايي مدل سازي آتش و انفجار را دارد استفاده كرد. PHAST استفاده از نرم افزار

- جت آتش

تخليه سيال تحت فشار از منفذي كوچك روي تجهيزات محتوي مواد قابل اشتعال، تشكيل جتي از سيال را م يدهد

كه در صورت رسيدن به منبع جرقه، باريكه ممتدي از آتش را بوجود مي آورد. به اين باريكه سوزان، اصطلاحاً جت آتش

مي گويند. هدف از مدل سازي جت آتش دستيابي به قطر جت، طول جت و نرخ تابش حرارتي از جت سوزان در هر نقطه

دلخواه مي باشد. پيامدهاي ناشي از جت آتش براساس ميزان تشعشع ايجاد شده ارزيابي م يگردد.

جدول يك: تأثيرات سطوح مختلف تابش حرارتي

پيامد (kW/m شدت تابش حرارتي( 2

37/5 خسارت به واحدها و تجهيزات فرآيندي، ايجاد مرگ آني براي افراد در معرض آن

20 آسيب جدي به افراد در معرض، در صورت نرسيدن تيم نجات موجب مرگ م يشود

12/5 حداقل انرژي لازم براي ايجاد جرقه در پايلوت هاي چوبي و ذوب شدن مواد پلاستيكي

4/5 ايجاد درد در افرادي كه حداقل 20 ثانيه در معرض آن ميباشند، سوختگي درجه اول

1/6 در اثر تماس طولاني ايجاد عوارض نسبتاً خفيفي م يكند.

0/7 تابش خورشيدي

- انفجار

انفجارها بر اساس تراكم موانع در محيط به دو دسته تقسيم مي شوند. به انفجاري كه در محي طها و اماكن سربسته رخ

مي گويند. و در تعريفي مشابه به انفجاري كه در محيط باز و Confined Explosion مي دهد، انفجار محدودشده

مي گويند. هر چه تراكم Unconfined Explosion بدون مانع مانند دشت و يا بيابان رخ م يدهد، انفجار نامحدود

موانع در محيط هاي سربسته بيشتر باشد، قدرت انفجار بيشتر خواهد بود

مهمترين و اصلي ترين پيامدي كه در اثر وقوع انفجار بوجود مي آيد، موج فشاري توليد شده در اثر رهاشدن ناگهاني

انرژي نهفته در ماده انفجاري مي باشد. در جدول زير سطوح مختلف موج انفجار به همراه پيامدهاي آن نشان داده شده

است.

جدول دو- تاثيرات موج فشار بر تجهيزات و ساختمان ها

پيامد مخرب (psig) موج فشاري ايجاد شده

5 خسارت شديد به سازههاي اصلي و سنگين

3 تجهيزات اصلي آسيب غيرقابل جبران مي بينند

2/5 پارگي پرده گوش و خسارت به سازههاي سبك

2 ايجاد خسارات قابل جبران، فرو ريختن سازه هاي سبك

1 احتمال شكستن پنجرهها و آسيب در اثر برخورد پرتابه ها

0/7 ده درصد شيشهها شكسته ميشوند

0/3 آسيب جزئي به ساختمانها

مواد و روش ها

نقشه بلوك هاي شهري و تراكم جمعيت از اطلاعات و نقشه هاي اداره كل آمار معاونت برنامه ريزي استانداري ايلام و

نقشه معابر و كاربري اراضي بر اساس نقشه اتوكد شهر ايلام ( تهيه شده توسط سازمان نقشه برداري) تهيه مي شود.

انتقال داده شده و نام هر كدام از خيابانها در جدول نوشته شده است و نقشه معابر 6 متري نيز از GIS معابر به محيط

همين نقشه تهيه مي گردد. نقشه شبكه گاز شهري كه توسط مشاورين شركت گاز در محيط اتوكد تهيه شده است بعد

انتقال مي يابد. و درنهايت نقشه بلوكهاي فرسوده و زمان ساخت كه توسط شركت GIS از ژئورفرنس كردن به محيط

مهندسان مشاور بهاوند مهراز در گزارش مطالعات بافت فرسوده شهر ايلام تهيه شده است.رقومي شده و در اين تحقيق

استفاده شده است. با توجه به تعداد زياد لايه ها و كلاسهاي مختلف هر لايه براي نقشه پهنه بندي خطر از روش تحليل

استفاده شده است .در ابتدا نقشه عوامل اصلي احتمال وقوع حادثه متشكل از شش عامل تراكم (AHP) سلسله مراتبي

جمعيت، كاربري شهري،شبكه گاز، معابر 6 متري ، زمان ساخت و بافت فرسوده تهيه گرديده و مورد بررسي به صورت

زوجي مقايسه و وزن هر يك از عوامل كه مبين ميزان تأثير آنها است محاسبه گرديد. با توجه به مقادير كمي وزن هر

يك از عوامل، نقشهي وزني هر عامل تهيه و در نهايت اقدام به تهيهي نقشه پهنه بندي خطر با استفاده از لايههاي وزني

و ضريب وزني مربوط به هر يك از عوامل گرديده است. فرايند تصميمگيري در سه سطح بشرح زير انجام پذيرفت:

سطح اول: هدف كلي سلسله مراتبي در بالاترين سطح قرار دارد. در اين تحقيق هدف اصلي تهيهي نقشهي پهنه بندي

خطر بود.

سطح دوم: در اين سطح شش عامل كه براي پهنه بندي خطر مورد نظر هستند، تعيين شدند.

سطح سوم: در اين سطح عناصر سطح دوم هر كدام به طبقات مختلفي تقسيم شدند.

ساختار سلسله مراتبي استفاده شده در اين تحقيق بصورت جدول زير ميباشد. در راستاي روش تحقيق نتايج به ترتيب

آورده شدهاند. پس از تهيهي عوامل مختلف دخيل در وقوع حادثه اين لايهها طبقهبندي

گرديدند.شكش

شكل هاي 1 تا 6 – انواع نقشه هاي تهيه شده از شهر ايلام

ساختار سلسله مراتبي عوامل مؤثر در احتمال وقوع حادثه

سطح 1

پهنه بندي خطر

سطح

2

تراكم جمعيت كاربري شهري شبكه گاز معابر 6 متري بافت فرسوده زمان ساخت

سطح 3

1 فاقد جمعيت فضاي سبز،مسيل،پاركينگ حريم تجهيزات معابر 6 متري فاقد شرط تا سال 1361

2 از 1تا 100 نفر بهداشتي – درماني 1 شرط تا سال 1354

3 از 100 تا 200 نفر آموزشي،مذهبي،فرهنگي،ورزشي 2 شرط تا سال 1337

4 از 200 تا 300 نفر تجاري،اداري،انتظامي،گردشگري 3 شرط

5 بيشتر از 300 نفر مسكوني

نتايج حاصل از اين بررسي نشانگر اين است كه روش تحليل سلسله مراتبي به دليل استوار بودن بر مبناي مقايسه زوجي

موجب سهولت و دقت در انجام محاسبات لازم و ارائهي نتايج به دليل دخالت دادن تعداد زيادي از عوامل در مقايسه با

استفاده مي گردد، قدرت تصميم گيري AHP ساير روشها ميباشد.با توجه به طيف وسيع طبقه بندي كه در روش

بالاتر رفته و مي توان با نتايج حاصل در جهت كاهش هزينه ها اعم از هزينه هاي اقتصادي و زيست محيطي، اقدامات

AHP مناسبي را اعمال نمود. معادله بدست آمده از روش

RZ = 0.3 (100 KI + 78.04 KII + 59.34KIII + 39.46K IV+ 19.88K V) + 0.3 (100TI +

78.04TII + 59.34TIII + 39.46TIV+ 19.88T V) + 0.15(100 B I + 66.66B II + 33.33B III +

11.18B IV ) + 0.1 (100Z I + 71.01Z II + 50.22Z III) + 0.1(100VI) + 0.05(100MI)

شكل 7 - نقشه پهنه بندي خطر در شهر ايلام

انتخاب سناريو

سناريو عبارتست از واقعه يا مجموعه اي از وقايع كه بروز آن منجر به توليد يك يا چند حادثه فرآيندي مثل انفجار،

آتش سوزي يا رهايش مواد سمي مي شود.

تعيين مشخصات سناريو

در اين مرحله تمامي مشخصات فيزيكي تاثيرگذار بر حادثه شناسايي مي شود. عواملي مانند چگالي ماده رها شده

نسبت به هوا، دماي انتشار، دماي محيط، فشار، ميزان ماده آزاد شده و نيز سرعت رهايش از جمله عوامل مؤثر هستند.

همچنين در مورد مواد قابل اشتعال بايد مشخصاتي مثل حدود اشتعال پذيري، مقادير بحراني دما و فشار، دودزا بودن

11 سناريو با ،GIS شعله را مشخص كرد. براساس نقشه منطقه ها و شبكه اصلي گاز شهري و نقشه نهايي مدل

پراكنش مناسب در سطح شهر انتخاب شده است.

مدل سازي پيامدهاي ناشي از سناريوي مورد نظر

پس از انتخاب سناريوها و تعيين مشخصات آنها بايد اقدام به مد لسازي پيامدهاي ناشي از رخداد سناريوها نمود. هدف

از مد لسازي يك حادثه پيش بيني حدود خطر و محدوده ايست كه تحت تاثير پيامدهاي ناشي از بروز حادثه قرار

مي گيرد.اكثر مدل هاي موجود شامل محاسباتي پيچيده و بسيار زمان بر هستند. بنابراين بكارگيري نرم افزارهاي شبيه

سازي در اين مرحله اهميت خاصي پيدا مي كند.

3723177 پايين تر از ميدان N , 632183 E مدل سازي شد در مختصات PHAST اولين سناريو كه در نرم افزار

خيام روبروي آزمايشگاه مركزي شهر ايلام واقع گرديده است منبع تغذيه گاز اين سناريو گاز موجود در لوله هاي 63

ميلي متري بلوك شماره 85 به ميزان 4.363 مترمكعب و گاز موجود در لوله 160 ميلي متري به ميزان 7.984 متر

مكعب مي باشد. حادثه در شير شماره 71 رخ داده و ميزان سوراخ ايجاد شده 63 ميلي متر فرض شده است. سرعت باد

2 متر بر ثانيه و وضعيت جوي پايدار مي باشد. در ادامه تمام نمودارها و نقشه هاي بدست آمده از نرم افزار شرح داده مي

شود.

گزارش نموداري نرم افزار، نماي بالايي توزيع غلظت مي باشد محور افقي نمايانگر max con cent ration در برگه

فاصله از منبع رهايش در جهت باد و محور عمودي آن فاصله از منبع رهايش در جهت عمود بر باد و موازي با سطح

زمين مي باشد.در سمت چپ اين نمودار شرايط جوي، ماده پخش شده در محيط ، بازه زماني متوسط مورد استفاده ،

ارتفاع مورد نظر براي محاسبه غلظت مواد و همچنين زماني كه از شروع رهايش گذشته است مشخص مي شود.

نمودار يك- نمودار همزمان غلظت هاي مختلف ابر

نمودار بالا همزمان غلظت هاي مختلف ابر را نمايش مي دهد در اين نما پهناي ابر از مركز انتشار به سمت طرفين حدودا 4.5 متر

بوده كه در مجموع بيشترين پهنا حدودا 9 متر است و با گذشت زمان در زمان 74.5 ثانيه ابر به بالاترين فاصله خود يعني 58 متر

از مركز سناريو خواهد رسيد رنگهاي مختلف اين ابر نشان دهنده غلظتهاي مختلف گاز مي باشد مثلا ناحيه قرمز رنگ كه مساحت

163550 دارد و ppm كمتري داشته و در مركز ابر قرار مي گيرد نشان مي دهد تا ثانيه 7.5 تشكيل شده و غلظتي بيش از

ppm مساحت آن 11.5 متر مربع است پهناي ابر غلظت مبدا حدودا 3.5 متر و طول آن 4.7 متر است و رنگ زرد با غلظتي بين

43263 تا ثانيه 24.5 تشكيل شده و مساحت آن 78.66 متر مربع است بيشترين پهناي ابر در اين غلظت نزديك به 7 متر است و

طول آن حدودا 16 متر مي باشد.

تحليل نتايج

بر اساس نتايج خروجي از مدل سازي تخليه و پخش مواد در سناريوي مورد بررسي و سنجيدن آنها با معيارهاي معتبر بين المللي

موجود، شدت آسيب رساني حادثه مشخص مي شود.

نشان ميدهد كه آتش تا فاصله 2 متري رسيده ميزان تششع حدودا 10 كيلو وات بر متر مربع بوده jet fire در زبانه

كه از اين نقطه به بعد با شيب خيلي زياد ميزان تششع در فاصله 3 متري به بالاترين حد خود يعني 120 كيلو وات بر

متر مربع رسيده و تا فاصله 4 متري اين مقدار حفظ مي شود ولي بعد از اين نقطه نمودار با شيب ملايم كاهش پيدا

كرده و در فاصله 11 متري به حد 50 كيلو وات بر متر مربع خواهد رسيد اما بعد از اين نقطه تا فاصله 17 متري ميزان

تششع به حد 5 كيلو وات بر متر مربع رسيده كه شيب بسيار تندي دارد از فاصله 17 متري تا فاصله 25 متري به

كمترين مقدار خود در حد يك كيلو وات بر متر مربع خواهد رسيد .

شكل 8 - نقشه مناطق تحت تاثير شدت تابش حرارتي جت آتش

در زبانه ابر تشكيل شده در فاصله 28 متري از محل خروج late expl- distance در زبانه explosion در نمودار

0.206 با قطر حدودا 25 متر محدوده را تحت تاثير قرار مي دهد دايره bar منفجر شده اولين دايره اين انفجار با قدرت

bar 0.137 با قطر 33 متر محوطه اطراف خود را تحت تاثير قرار مي دهد دايره سوم كه نشانگر bar دوم با قدرت انفجار

0.0206 است با قطر حدودا 125 متر محدوده را تحت تاثير قرار مي دهد.

شكل 9 - نقشه مناطق تحت تاثير موج انفجار

بحث و نتيجه گيري

نتايج حاصل از اين بررسي نشانگر اين است كه روش تحليل سلسله مراتبي به دليل استوار بودن بر مبناي مقايسه

زوجي موجب سهولت و دقت در انجام محاسبات لازم و ارائهي نتايج به دليل دخالت دادن تعداد زيادي از عوامل در

نشان داده است كه مي تواند در مباحث GIS مقايسه با ساير روشها ارجعيت دارد.و همچنين استفاده از تكنولوژي

ايمني كاربرد زيادي داشته باشد و نقش محوري در مديريت بحران ايفا نمايد.

يكي از ويژگي هاي برجسته شبكه گازرساني نسبت به ساير شريانهاي حياتي قابليت آتش گيري و انفجار مي باشد كه

آنرا به منشا خطر بزرگي در مي آورد اگر سيستم گازرساني تحت تاثير خسارات ناگهاني و شديد يك زلزله قرار گيرد

نشت گاز باعث انفجار و آتش سوزي گسترده مي شود اين خطر بزرگي است كه ايمني كل شهر را تهديد مي كند

بنابراين اقدام متقابل عليه زلزله در سيستم گازرساني پاسخ ضروري نه فقط براي تاسيسات گاز بلكه براي كل شهر مي

باشد

يا نشت ، محتمل ترين نوع براي گاز شهري مي باشد Leak در خصوص نوع سناريو كه براي حادثه رخ مي دهد گزينه

ميزان سوراخ كه در لوله ايجاد مي Leak زيرا موارد ديگر سازگاري با نوع فرايند ، فشار و منبع گازي ندارد. در خصوص

شود از اهميت زيادي برخوردار است كه براي حالت بحراني بهتر قطر سوراخ 63 ميلي متر مي باشد و در مورد زمان

تخليه 180 ثانيه بهترين زمان محاسبه شده است در اين زمان هر چه مقدار گاز زيادتر شود تفاوتي در بزرگي حادثه

نخواهد داشت. با توجه به نتايج كسب شده توصيه مي گردد نتايج اين تحقيق در اختيار برنامه ريزان توسعه و مديريت

بحران قرار گيرد تا از نقش موثر اطلاعات مكاني به نحو مطلوب تري استفاده گردد. كاربرد موثر سامانه هاي اطلاعات

مكاني در مديريت بحران بسيار قابل تامل است.

منابع

-1 آهنچي، محمد، 1376 مديريت سوانح، هلال احمر جمهوري اسلامي ايران

-2 اكبري، ش، 1383 شناسائي بافت قديم شهر ايلام، سازمان ميراث فرهنگي استان ايلام

-3 بيروديان، نادر 1385 مديريت بحران اصول ايمني در حوادث غير منتظره، جهاد دانشگاهي مشهد

-4 پور محمدي، م. 1382 برنامه ريزي كاربري اراضي شهري، انتشارات سمت

-5 شكيب، ه. 1385 مديريت بحران در پايتخت مجموعه مقالات دومين سمينار مديريت بحران در پايتخت